برای نخستین بار در ۱۰۰ سال اخیر تعداد جمعیت فقیر ایران ۳ برابر شده است
دکتر فرشاد مؤمنی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی ازجمله افرادی است که نسبت به تورم و فقر و شکاف طبقاتی حساس است و عقیده دارد که دولت باید سیاست کنترل ارز و کالاها را در پیش بگیرد. وی نظرات خود را با خبرگزاری ایلنا درمیان گذاشته که در ادامه گزیده آن را می‌خوانید….
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی اظهار داشت: باید بگویم سیاست پولی ما با اهداف تحریم کنندگان هماهنگ است تا با افزایش کیفیت زندگی مردم و رفع مشکلات تولیدکنندگان. فرشاد مؤمنی در نشست «مسئله نرخ ارز و آینده اقتصاد ایران» بابیان اینکه در مناسبات رانتی بدیهی‌ترین دستاوردهای بشری را نادیده می‌گیریم و برای خودمان بحران می‌سازیم اظهار داشت: طی سه دهه گذشته ما دولت‌هایی داشتیم که در زمینه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دیدگاه متفاوتی داشته‌اند اما همه از یک بسته سیاسی معین استفاده می‌کنند. پاسخ اینکه مستقیماً در این مناسبات منافع دارند یا تحت تأثیر آن‌هایی هستند که نفع می‌برند. به رغم ناکارآمدی شاهدیم که ساختارهای ذهنی خاصی به ترس غیرمتعارف ترویج می‌شود و نظام تصمیم‌گیری اساسی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. رئیس موسسه دین و اقتصاد ادامه داد: اگر کنترل‌ها بر قیمت ارز وجود نداشته باشد، بدون تردید شکست خواهیم خورد، قدرت خلق برای رفع نیازها کاهش پیدا می‌کند و هیولای مصرف دهان باز می‌کند. تا سال ۱۳۸۳ به‌طور متوسط ۲۱ تا ۲۲ میلیارد دلار کل نیاز ارزی ما برطرف می‌شد اما در سال ۸۴ با واردات ۷۵ میلیارد دلار بحران در کشور ایجاد کردیم. رانت‌خواران تلاش دارند عرضه و تقاضا تعیین‌کننده قیمت ارز باشد. باید بگویم این در شرایطی محقق خواهد شد که کشور دارای بازار باشد اما در حال حاضر ما بازاری نداریم و این مسئله فاجعه ساز خواهد شد.
ضرورت کنترل نرخ ارز
مؤمنی تصریح کرد: اگر بازار بی‌شمار عرضه‌کننده ارز داشته باشد، در آن صورت می‌توان قیمت ارز را به مناسبات بازار سپرد. در شرایط کنونی، بخش اعظمی از ارز واردشده در بازار محصول خام‌فروشی دولتی‌ها و شبه‌دولتی‌ها است و بی‌شمار عرضه‌کننده ارز در بازار نداریم. در اقتصادی که دولت بزرگ‌ترین مصرف‌کننده است نباید نرخ ارز به دست بازار سپرده شود. در سال ۷۴ گزارش‌های اقتصادی که منتشر شد نشان داد دولت هر واحد اضافه درآمدی که از محل ارز داشت، هزینه‌هایی دولت سه برابر افزایش یافت. اولین ضربه مهلک سیاست افزایش نرخ ارز، ساقط کردن توان مالی دولت بود.
بدهی دولت ۵۰۰ هزار میلیارد تومان
به گفته مؤمنی کل بدهی دولت بعد از ۸ سال جنگ تحمیلی، در پایان سال ۱۳۶۷، ۱۶۰۰ میلیارد تومان بود (با احتساب بدهی‌های دوره پهلوی) اما هم‌اکنون این بدهی‌ها به ۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. چه اتفاقی در این کشور افتاده است؟ اگر به اتکا به سیاست‌های تورم‌زا ادامه پیدا کند، بدون تردید ورشکستگی فراگیری ایران را فرا خواهد گرفت. متأسفانه کسی گوش نمی‌دهد و در راستای سیاست‌های غیرمولد حکومت‌گران قدم برمی‌دارند. این متفکر اقتصادی بابیان اینکه مجلس از قرائت دیوان محاسبات جلوگیری کرد، یادآور شد: مجلس یازدهم با شعار مبارزه با فساد روی کارآمد اما از قرائت گزارش دیوان محاسبات در صحن علنی جلوگیری کرد. در کل قرن بیستم یک کشور وجود ندارد تا با آزادسازی قیمت ارز توانسته باشد به توسعه برسد؛ از این مسیر نجاتی برای شما قابل‌تصور نیست.
اگر توان تولید را افزایش ندهیم به سمت فقر فروشی و محیط‌زیست فروشی می‌رویم
وی افزود: یکی از دلایلی که باعث می‌شود نرخ ارز را بالا ببرند، صادرات غیرنفتی است. باید بگویم در این سال‌ها ما بیشتر خام‌فروشی نفتی داشتیم و در دو دهه گذشته بیش از ۵۰ درصد صادرات غیرنفتی ما به خام‌فروشی صادرات نفتی تعلق گرفت.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: وقتی تورم در کشور ما بالا است و تورم کشورهای طرف تجاری ما پایین است، نمی‌توانیم صادرات داشته باشیم ازاین‌رو قیمت ارز را افزایش می‌دهیم تا این‌گونه توان رقابتی را بالا ببریم اما باید بگویم برای افزایش توان رقابتی باید بنیه توان تولید را افزایش بدهیم در غیر این صورت به سمت فقر فروشی و محیط‌زیست فروشی می‌رویم. سیاست دولت باید سیاست کنترل واردات را در دستور کار خود قرار دهد و مانع کالاهای لوکس و تجملاتی شود.
نقش فساد و رانت
در سیاست‌های تورم‌زا
وی بابیان اینکه برخی بر این باورند که باید ارز ۴۲۰۰ تومانی از روی کالاهای اساسی حذف شود، اذعان داشت: باید مشخص شود که از مابه‌التفاوت نرخ ارز چه کسانی منتفع شدند. اگر این نرخ بر روی کالاهای اساسی مردم حذف شود، بدون تردید فشار بیشتری بر روی مردم تحمیل خواهد شد. من می‌خواهم بابیان میزان رانت در سیاست تورم‌زا و رانت در دونرخی بودن ارز را مقایسه کنم. بررسی‌های من نشان داد ۳۵۰ برابر رانت در سیاست تورم‌زا بیشتر از رانت در دونرخی کردن نرخ ارز است و ازاین‌رو فساد و رانت در سیاست‌های تورم‌زا به مراتب از دونرخی کردن ارز بیشتر است.
ارز ۴۲۰۰ تومانی به چه کسانی تعلق گرفت؟
این متفکر اقتصادی با اشاره به اینکه ۱۱ بار دعوت به مناظره از همتی، رئیس پیشین بانک مرکزی توضیح داد: من بارها از ایشان خواستم که برای ما روشن کند که در سال ۹۶ ارز ۴۲۰۰ تومانی به چه کسانی تعلق گرفت اما ایشان بارها از این دعوت امتناع کردند. من به دنبال سیاست باثبات درباره نرخ ارز هستم و از فساد دفاع نمی‌کنم. این سخن که ارز ۴۲۰۰ تومانی برای فقرا نفع نداشته، دروغ محض است.
مؤمنی ادامه داد: اگر دولت باسیاست‌های تورم‌زا در پی جبران کسری مالی است، باید بگویم که با این کار بیشتر در باتلاق بدهی خود فرو می‌رود و اگر دغدغه مردم یا تولید را دارد، با این سیاست نمی‌تواند به جایی برسد و نیروی محرکه دلال‌ها و رانت‌خوارها می‌شود.
نوسانات نرخ ارز ناامنی ایجاد می‌کند
وی با اشاره به افزایش ۵ برابری قیمت مسکن در ایران یادآور شد: خرید ملک در ترکیه ۱۰ برابر توسط ایرانی‌ها افزایش پیدا کرد. نوسانات نرخ ارز و افزایش قیمت حامل‌های انرژی این ناامنی را در مردم ایجاد کرد که سرمایه مالی و انسانی خود را از کشور خارج کنند. در سال ۹۷ وقتی‌که قیمت ارز ۶ برابر افزایش یافت، میزان تمایل نخبگان برای خروج از کشور ۱۰۰ درصد رشد کرد.
این متفکر اقتصادی ادامه داد: اگر می‌خواهیم به‌قاعده علم این بحران‌ها را حل کنیم، افزایش نرخ ارز و قیمت‌های حامل انرژی، فساد و وابستگی ذلت آوری برای ایران ایجاد می‌کند و دستاوردی نخواهد داشت.
تجربه شوک درمانی احمدی‌نژاد را تکرار نکنیم
مؤمنی بابیان اینکه تصمیم‌گیری درباره نرخ ارز باید در کادر برنامه صورت بگیرد، گفت: تجربه شوک درمانی احمدی‌نژاد را تکرار نکنیم. احمدی‌نژاد می‌گفت؛ می‌دانیم با این اقدام به تولیدکننده فشار وارد می‌شود اما آن را جبران خواهیم کرد. اما نه توانست جبران خسارت کند و نه حال آنها را بهبود بخشید. باید به برنامه شرافتمندانه، با توجه به اقتضائات تن دهیم؛ در این صورت است که می‌توان ایران را نجات داد.
تعداد جمعیت فقیر ایران ۳ برابر بیشتر شده است
وی بابیان اینکه تجربه سال ۹۷ تا به امروز باید جلوی چشم ما باشد، خاطرنشان ساخت: برای نخستین بار در ۱۰۰ سال اخیر تعداد جمعیت فقیر ایران ۳ برابر بیشتر شده است. باید بگویم سیاست پولی ما با اهداف تحریم کنندگان هماهنگ است تا با افزایش کیفیت زندگی مردم و رفع مشکلات تولیدکنندگان.
این متفکر اقتصادی در پایان اظهار داشت: هم‌اکنون فشارها روی مردم و تولیدکننده است و رانت‌خواران نفع اقتصادی می‌برند و سرمایه‌ها را از کشور خارج می‌کنند. برای نجات ایران باید مانع این ادامه این روند شویم.
به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet
