بختک دلار؛ سیاست ارزی دولت سیزدهم و رکوردشکنی قیمت دلار
دولت به صورت تعمدی و برای جبران هزینه‌های جاری‌اش نرخ ارز را بالا برده است. این موضوعی است که حسین راغفر، اقتصاددان نیز به تازگی به آن اشاره کرده…
گروه اقتصادی- قطار اقتصادی دولت رییسی چند هفته‌ای است به راه افتاده و با سرعت زیادی در حال پشت سر گذاشتن واقعیت‌های سطح جامعه است. دلار رییسی در تازه‌ترین رکوردشکنی خود کانال ۴۸ هزار تومانی را نیز لمس کرده و گرانی را به جان کم‌درآمدها و خانوارهای آسیب‌پذیر انداخته است. افزایش روزانه نرخ ارز اما در حالی اتفاق می‌افتد که رییس جدید بانک مرکزی چشم‌انداز بازار ارز را کاهشی می‌بیند و حتی رییس‌جمهور نیز در گزاره‌های جدید خود قول مساعد داده که نرخ ارز و تورم را کاهش می‌دهد. اما به نظر می‌رسد بازار ارز دیگر گوش به فرمان وعده‌ها و شعارهای مقامات دولتی نمی‌دهد و همگام با واقعیت‌ها پیش می‌رود. کارشناسان نیز در همین باره از مثلث خطر در بازار ارز سخن می‌گویند و کسری بودجه، نقدینگی و تورم را نیز سه ضلع اصلی آن عنوان می‌کنند. اگرچه برای توقف رشد قیمت دلار نیازمند اصلاحات اساسی در رویه سیاستگذاری و شیوه تفکر اقتصادی دولتمردان هستیم، اما گمانه‌زنی‌ها حاکی از صدور مجوز رشد قیمت دلار از سوی دولت برای پوشش کسری بودجه و جبران هزینه‌های جاری است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که رکوردشکنی قیمت‌ها در بازار ارز همچنان ادامه دارد. دلار که در پایان معاملات هفته گذشته به کانال قیمتی ۴۷ هزار تومانی نفوذ کرده بود، در معاملات پشت خطی روز گذشته توانست برای مدتی کوتاه کانال ۴۸ هزار تومانی را نیز لمس کند. با مقایسه نرخ‌های ابتدای سال و نرخ‌های فعلی متوجه می‌شویم که دولت رییسی همه رکوردهای قبلی را جابه‌جا کرده و ۲۰ هزار تومان بر قیمت دلار افزوده است. به عبارتی در مدت یادشده شاهد سقوط ۷ درصدی ارزش ریال تحت سیاست‌های دولت سیزدهم بوده‌ایم. موضوعی که بر نگرانی‌ها افزوده این است که سرعت رشد قیمت ارز در نیمه دوم سال بیشتر شده است، به‌طوری که از آبان ماه سال جاری دلار به‌طور مرتب در حال رکوردشکنی است و حتی تغییر سکاندار بانک مرکزی نیز کمکی به توقف روند افزایش قیمت اسکناس آمریکایی نکرد. این نکته را نیز نباید از یاد ببریم که محمدرضا فرزین، رییس جدید بانک مرکزی از زمانی که وارد ساختمان شیشه‌ای میرداماد شده از رویکردی جدید در زمینه مدیریت نرخ ارز پرده برداشت که به بیان کارشناسان تکرار همان سیاست‌های شکست‌خورده قدیمی است. با این حال وی در طول مدت حضورش در بانک مرکزی در چندین مورد اعلام کرد که نرخ‌های بازار آزاد را به رسمیت نمی‌شناسد و در همین راستا نیز چشم‌انداز بازار ارز را کاهشی تصویر می‌کرد.
ردیابی واقعیت‌های اقتصادی
اما رییس بانک مرکزی تنها کسی نیست که چشم‌انداز بازار ارز را کاهشی می‌بیند و دیگر دست‌اندرکاران دولت نیز بارها وعده کاهش قیمت ارز را داده‌اند. حتی ابراهیم رییسی نیز در تازه‌ترین گزاره‌های خود و در حضور رهبری قول مساعد داده که نرخ تورم و ارز را کنترل کند. اما به نظر می‌رسد بازار ارز دیگر توجهی به وعده‌ها و خبردرمانی دولت نمی‌کند و با ردیابی واقعیت‌های موجود حرکت می‌کند. اما در خصوص چرایی تحولات این روزهای بازار ارز و رکوردشکنی دلار رییسی که تنها چند قدم تا ۵۰ هزار تومانی شدن فاصله دارد می‌توان به دو دسته عوامل سیاسی و اقتصادی اشاره کرد. از یک سو تنش‌های ایران با غرب و چشم‌انداز تاریک سیاسی کشور موضوعی است که باعث شده شاهد تحرکات شدید قیمتی در بازار ارز باشیم. از سوی دیگر کسری بودجه بالای دولت، خلق روزانه پول و همچنین نرخ بالای تورم سه موضوعی هستند که می‌توان از آن به عنوان مثلث خطر در اقتصاد یاد کرد.
در همین راستا نیز طی چند روز گذشته رسانه‌ها از انتشار یک نامه محرمانه خبر دادند که تاییدی بر موضوع خلق پول توسط دولت است. بخشی از محتویات این نامه با این مضمون منتشر شده که «بیش از ۵/۸ میلیارد دلار منابع ارزی بلااستفاده در عراق انباشت شده است. به دلیل عدم استفاده از این منابع (دریافت ریال در نیما)، بانک مرکزی مطابق قانون بودجه در ازای دریافت منابع در عراق، دست به خلق پول پرقدرت زده و با ضریب ۸ بر نقدینگی می‌افزاید. تقریبا برای هر ۱ میلیارد دلار وصولی بیش از ۱۰۰ همت پول خلق می‌شود». هرچند هنوز این مساله واکنشی از سوی دولت به همراه نداشته اما به نظر می‌رسد این سیاستی است که دولت‌ها طی چند سال اخیر در پیش گرفته‌اند و از همین طریق نیز زمینه‌ساز رشد نقدینگی و تورم شده‌اند. اما به تازگی بار دیگر این شائبه نیز به میان آمده که دولت به صورت تعمدی و برای جبران هزینه‌های جاری‌اش نرخ ارز را بالا برده است. این موضوعی است که حسین راغفر، اقتصاددان نیز به تازگی به آن اشاره کرده و گفته: «از یک طرف قیمت ارز را بالا می‌برند تا حقوق بدهند و بخشی از بدهی‌هایشان را بپردازند. واقعیت این است که هزینه‌های این کار برای جامعه خیلی سنگین است، سوال من از مسوولان و آنهایی که این سیاست‌ها را ترویج می‌دهند این است که آیا اصلا به پیامدهای چنین اقداماتی فکر کرده‌اند؟
این سیاست‌ها فقط برای این است که دولت بتواند کسری بودجه‌هایش را با توجه به شب عید، تامین کند و به این ترتیب ملاحظه می‌فرمایید که چه مصیبتی را برای جامعه به بار آورده است.»
هرچند پیش از این کارشناسان اعلام می‌کردند که دولت در برخی مواقع و به ویژه در پایان سال که با کسری شدیدتر بودجه مواجه می‌شود خود مجوز رشد قیمت دلار را صادر می‌کند تا بتواند بخشی از نیازهای مالی‌اش را از این طریق جبران کند. بدیهی است اگر اقتصاد ایران با همین فرمان پیش برود و قطار اقتصادی دولت رییسی لحظه‌ای توقف نکند و با سرعت زیاد از کنار واقعیت‌های جامعه عبور کند، باید به زودی شاهد از بین رفتن کامل طبقه متوسط و له شدن طبقه فقیر جامعه باشیم…
جهان صنعت
به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet
