سال‌ها به چشم تهدید به گروه ما می‌نگریستند
نیره توکلی
در این بیست ساله، گروه مطالعات زنان انجمن جامعه‌شناسی ایران با فراز و نشیبهای فراوان روبه‌رو بوده است. فراموش نکنیم که هنوز هم انتخاب موضوعات تحقیقی و برگزاری جلسات مربوط به زنان حساسیتبرانگیز است. چه رسد به تاریخ کار ما در گروه که همواره با چالشهای گوناگون روبه‌رو بوده است.
بیست سال پیش، در خرداد ماه سال ۱۳۸۱، در محل برگزاری اولین همایش آسیب‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، دکتر شهلا اعزازی را دیدم که خبر شادی‌بخش تشکیل گروه مطالعات زنان را داد و من با افتخار از دعوت برای پیوستن به گروه استقبال کردم. تجربۀ زیستن در فضای اجتماعی ایران، چه پیش از انقلاب و چه در فردای انقلاب و رویارویی با شرایطی که از بسیاری لحاظ فرقی نمایان با گذشته داشت باعث میشد که همواره دغدغۀ مسائل زنان برایم پررنگ‌تر و حساسیت بارتر باشد.
به راستی، سخن گفتن از بیست سال همکاری من با گروه مطالعات زنان، بدون اشاره به، ستون استوار این گروه، شهلا اعزازی امکانپذیر نیست. در این بیست ساله، گروه مطالعات زنان انجمن جامعه‌شناسی ایران با فراز و نشیبهای فراوان روبه‌رو بوده است. فراموش نکنیم که هنوز هم انتخاب موضوعات تحقیقی و برگزاری جلسات مربوط به زنان حساسیتبرانگیز است. چه رسد به تاریخ کار ما در گروه که همواره با چالشهای گوناگون روبه‌رو بوده است.
و فراموش نکنیم که، گرچه امروز به جنبش زنان و به موضوعات مربوط به زنان در سطح دانشگاهی و جامعۀ بزرگ بیشتر به دیدۀ احترام نگریسته میشود، در آن زمان حتی در داخل خود انجمن هم از طرف بخشی از هیئت مدیره و دیگر فعالان به گروه ما به دیدۀ گروهی خطرناک و تهدیدگر نظم موجود جامعۀ پدرسالار نگریسته میشد. هر چند که، همچون بخشی از ثمرۀ فعالیتهای خستگی‌ناپذیر و مداوم گروه گاه شاهد تغییر دیدگاه و برخورد استادان و همکاران زن و مرد در انجمن بوده‌ایم.
در طول این سال‌ها گروه توانست همکاری تعداد چشمگیر و پرافتخاری از استادان برجستۀ مطالعات زنان را، چه در هیئت مدیره و چه بصورت مقطعی و برنامه‌های تخصصی جذب کند. توانست انواع موضوعات مربوط به زنان را پوشش دهد. از آن جمله است برگزاری کارگاه‌های مختلف برای کسب مهارتهای گوناگون، جلسات نمایش و نقد فیلم، با حضور عوامل سازنده، نقد و بررسی و معرفی ادبیات زنان، معرفی کتاب، جلساتی برای ترجمه و تآلیف مقالات مختلف، دعوت از نویسندگان و محققان و فعالان و ورزشکاران زن و معرفی و بزرگداشت آنها و کارهایشان و برگزاری سخنرانیهای مرتب و گوناگون. حتی گروه با همکاری برخی از سازمانهای زنان توانست در محل انجمن و نیز در سالن بزرگی در بیرون انجمن همایش بین‌المللی با شکوهی برگزار کند که در آن تعداد زیادی از فعالان و محققان کشورهای آسیایی و اروپایی و افریقایی شرکتی پربار داشتند.
پس از تشکیل رشتۀ کارشناسی ارشد مطالعات زنان در برخی دانشگاه‌های کشور و استقبال دانشجویان دختر و پسر از این رشته، گروه توانست با مقالات خود و با گردآوری و انتشار آنها و نیز با فراهم آوردن فهرست و معرفی منابع سراسر ایران راهنمایی برای دانشجویان این رشته‌ها باشد. سپس، با تلاش تمامیت‌خواهان برای سیاسی کردن و ایدئولوژیک کردن و سپس خالی کردن رشتۀ مطالعات زنان از محتوای خود و تبدیل کردن آن به زیرشاخۀ فقه، همچنان پرچمدار مطالعات زنان و پشتوانۀ تداوم این رشته باقی ماند. در این سال‌ها، برنامه‌های بسیاری را برگزار کردیم و برنامه‌های بسیاری را برگزار نکردیم، چون بسیاری از جلسات در آخرین لحظات و با دخالت نهادهای غیرعلمی لغو شد.
گفتنی است که گروه، حتی در دوران کرونا و توقف فعالیتهای بسیاری از گروههای دیگر انجمن، حضور پرباری در رسانه‌ها و شبکه‌های فضای مجازی داشت و همچنان مشوق و معرف کلیۀ پژوهش‌های مربوط به زنان و آگاهی بخشی از رویدادها و اخبار مربوط به زنان بود و همچنان در این زمینه‌ها فعال است.
به خودمان می‌بالیم که جلسات گروه همواره با استقبال علاقه‌مندان این رشته روبه‌رو بوده و خود گروه جایی برای رشد و بالندگی بسیاری از اعضای جوانی بوده که اکنون خود به پژوهشگران این رشته تبدیل شده‌اند. صرف بیست ساله شدن فعالیتهای گروه، در کشوری که فعالیتهای فرهنگی همواره با دخالت نهادهای غیرفرهنگی با محدودیت‌ها و تضییقات روبه‌رو میشود، خود رویدادی بزرگ به شمار می‌آید.
بیستمین سال فعالیت گروه مطالعات زنان را به همۀ اعضای فعلی و سابق گروه و به همۀ عزیزانی که در این سال‌ها افتخار همکاری با آنها را داشته‌ایم تبریک می‌گویم.
کانال علمی مطالعات زنان
به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet
