دستاوردهای جنبش ژینا

جنبش زن زندگی آزادی که با کشته شدن ژینا/مهسا امینی در سراسر ایران زبانه کشید آثاری کوتاه و بلندمدت، شخصی و اجتماعی بر زندگی ما ایرانیان گذاشت و صدای آزادی‌خواهی ما را جهان شنید و طنین زن، زندگی، آزادی بسیاری از خیابان‌های دنیا را درنوردید.

این جنبش هم در سطح فردی زنان را شجاع‌تر در بیان خواسته‌ها و پوشش انتخابی‌شان کرد حتی زنانی که تا قبل از این جنبش به حجاب باورمند نبودند اما به خاطر خانواده‌هایشان در بین فامیل حجاب داشتند، آن را کنار گذاشتند و هم زنان چادری که در حمایت از این حرکت روسری را برگزیدند. اینک حتی زنان محجبه با مانتو یا بلوز در خیابان تردد می‌کنند. زنان با شال‌هایی دور گردن یا بدون هیچ روسری از همه سنین بدون حجاب ظاهر می‌شوند و با وجود آمران و گشت ارشاد در خیابان‌ها چنان پرشمارند که ناهیان جرات فرا رفتن از تذکری گذری را در مکان‌های شلوغ ندارند و هم در صف مذهبیون انشقاق را رقم زده‌اند. اکنون روحانیونی مانند مولونا عبدالحمید نیز از حقوق زنان می‌گوید و درون روحانیون شیعه نیز بحث درباره حجاب اختیاری و اینکه زنان بدون حجاب سمبل مبارزه با ستم هستند، بالا گرفته است.

از دیگر سو آنانی که پیشینه دفاع از نظام را داشتند همچون راننده تاکسی تلفنی که با آن معمولا تردد می‌کنم می‌گوید سمت هیچ کس نیست زیرا اگرچه همچنان مذهبی است اما از خیل کشته‌شده‌ها به خشم آمده و آن طرف دعوا را رها کرده است. ریزش پایگاه سنتی حاکمیت نشانه کوچک از بین رفتن مشروعیت در استان‌ها و شهرهایی است که اصولا، اصولگرایان در آن دست بالا را داشتند. تبدیل فضای عزاداری محرم به اعتراض علیه سیاست‌های نظام نمونه دیگری از دست‌آوردهای جنبش زن زندگی آزادی است.

سکورلارتر شدن ایران قطعا در آینده خاورمیانه تاثیر خواهد گذاشت از این رو حاکمیت سعی دارد خیابان را از آن خود کند، نمونه‌ آن برگزاری جشن غدیر است.  پررنگ‌تر کردن حضور زنان در صداوسیما هر چند در همان حد کلیشه‌های سنتی و مذهبی از دیگر نمودهای تاثیر این جنبش بر بدنه هیئت حاکمه است. هر چند که آب در هاون می‌کوبند زیرا حتی در دبیرستان‌های زنجیره‌ای تحت فلان و بهمان اسم مذهبی حضور دانش‌آموزان دختر بدون حجاب همچنان چشم‌گیر است بنابراین نتیجه این جنبش به ظاهر خاتمه یافته تبلور اراده مردم و قدرت مردم است.

قبل از ۲۵ شهریور سال گذشته برای مویی بیرون افتاده از روسری، مانتویی اندکی کوتاه زنان چه‌ها که بر سرشان نمی‌آمد اکنون بدون حجاب از جلوی پلیس‌ها رد می‌شوند اکنون همان زنان گشت ارشادی که بدترین کلمات را نثار زنان می‌کردند با لبخندی جلو می‌‌آیند و به زنان بدون روسری می‌گویند لطفا هنجار جامعه را رعایت کنید به زنانی که روسری همراه ندارند و می‌گویند می‌توانی توی کیفم را ببینی لبخند می‌زنند که چنین جسارتی نمی‌کنند، پلیس‌ها و زنان گشت ارشادی زیادی نیز چشمانشان را به جای دیگری می‌دوزند یعنی که زنان بی‌حجاب را ندیده‌اند بله این قدرت مردم است. قدرتی که همواره شنیده‌ایم فاقد آن هستیم، چیزی که فکر می‌کنیم کار فلان دولت و بهمان دولت است که انقلاب اسلامی در سال ۵۷ بر مسند نشست درحالی که قدرت مردم بالاترین قدرت‌هاست.

علنی‌تر شدن سبک زندگی‌های مختلف در بین جوانان و نوجوانان بعد این جنبش بیشتر به چشم می‌آید حتی در محله‌هایی که اصولا محافظه‌کارترند. دیدن دگرباش‌ها با جراتمندی بیشتری در فضاهای عمومی از نظر من دستاورد دیگری برای این جنبش است. زنان با پوشش‌های متنوع با حجاب و بدون آن همبستگی خود را نشان می‌دهند البته این بدان معنا نیست که زنان حزب‌الهی به این طیف از زنان روی خوش نشان می‌دهند اما همین که جرات برخورد فیزیکی ندارند یا پلیس در برخورد بین آنان و زنان بی‌حجاب طرف آنان را نمی‌گیرد خود نشانه عظیم بودن جنبشی است که همه دنیا و حتی خودمان را به حیرت انداخت.

از دیگر سو می‌توان به آگاهی مردم از سراسر ایران به ستم اتنیکی به دیده مثبت نگریست. امری که با شکل‌گیری دولت-ملت در ایران شکل گرفته و تا جنبش ژینا عموما نادیده‌گرفته شده بود و شروع جنبش از کردستان و ادامه جمعه‌های اعتراضی زاهدان به مرئی شدن این ستم کمک کرد. زنان بلوچ که در پس پرده مردسالاری گرفتار بودند پرده را کنار زدند و این نیز نقطه درخشان دیگری در پرونده جنبش ژیناست.

نگاه مردان به زنان تا حدودی از ابژه‌ جنسی تغییر کرده است و شجاعت زنان که همچنان پرچم جنبش را بر دوش می‌کشند، نظاره می‌کنند. هرچند که تا از بین رفتن آزار جنسی و مهمتر از آن نگاه فرودست به زنان راه طولانی در پیش است. اینک در سالگرد قیام ژینا جامعه همچنان در حال تغییر است و وظیفه فعالان مدنی، گفتن از تبعیض‌های جنسیتی و قوانین تبعیض‌آمیز و انواع فرودستی‌‌ها و بیان آرمان برابری، عدالت اجتماعی و برابری جنسیتی، مذهبی، دینی، اتنیکی، جنسی … است. جنبش زن زندگی آزادی آغازی برای فراتر رفتن از نظم کهن است.

مریم بیهقی ـ کانال علمی مطالعات زنان

به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet