سیاست‌های ضد حقوق بشری مقامهای جمهوری اسلامی در برابر مهاجران افغانستانی
در ماه‌های اخیر شاهد اوج‌گیری حمله‌های نژادپرستانه علیه افغانستانی‌ها بودیم. همزمان کارزارهای شایعه‌پراکنی و افغانستانی‌ستیز به راه افتاد. برخی مقامهای مسئول در ایران تلاش کردند که افغانستانی‌ستیزی را صرفا به مردم نسبت بدهند و از زیر بار مسئولیت خود در شکل‌گیری این دیدگاه شانه خالی کنند. اما از خلال استدلال‌های ضد مهاجران افغانستانی می‌توان تبعیض‌های دولتی و خشونت‌های ساختاری علیه افغانستانی‌ها را مشاهده کرد….
به گزارش سایت زمانه،موج مخالفت با مهاجرت افغانستانی‌ها به ایران در ماه‌های اخیر جریان تازه‌ای را علیه مهاجران افغانستانی رقم زده است. اگرچه می‌توان گفت مهاجرت شهروندان افغان به ایران پدیده جدیدی نیست و چهل و اندی سال است که میلیون‌ها افغانستانی به ایران مهاجرت کرده، در ایران به‌سختی کار و امرار معاش می‌کنند و در بسیاری مواقع در تعاملی بشردوستانه و مسالمت‌آمیز با شهروندان ایرانی زندگی خود را داشته اند. اما پس از به‌روی کار آمدن طالبان، عواملی چون مخالفت با رژیم حاکم، سوءمدیریت آنها در اداره کشور، ناامنی و عوامل طبیعی چون زلزله و خشکسالی و همچنین وضعیت بد اقتصادی سبب شد تا مهاجرت مردم افغانستان به کشورهای همسایه از جمله ایران افزایش پیدا کند.
همزمان اوج این مهاجرت به ایران مصادف شد با افزایش نارضایتی و نافرمانی‌های مدنی مردم ایران علیه حکومت جمهوری اسلامی و بحران سیاسی و اقتصادی در ایران و جنبش انقلابی زن، زندگی، آزادی. در این شرایط مسئولان حکومت جمهوری اسلامی به‌دلیل ناکارآمدی در پذیرش انبوهی از پناهجویان افغانستانی به ایران، نگرانی از بحران بیشتر اقتصادی، تبانی با طالبان برای بازگرداندن نخبگان و افراد نظامی پناهنده به ایران، سیاست دوگانه یک بام و دوهوا را در برابر مهاجران در پیش گرفتند. گزارش‌هایی از اقدام به ضرب و شتم بسیاری از افغانها برای اخراج آنها از مرزها وجود دارد. از سوی دیگر برخی شهروندان و کاربران رسانه‌های اجتماعی در ایران هم با به‌کار بردن هشتگ‌های «افغانستان ستیزی، افغان ستیزی و مطالبه ملی اخراج افغانها» خواستار اخراج مهاجران افغانستانی از ایران شده اند.
اگرچه در کشورهای دیگر، حتی کشورهای توسعه‌یافته نیز گروه‌هایی از میزبان‌ها از مهمان‌های مهاجر خوششان نمی‌آید و بنا‌به دلایلی همچون بیکاری، بحران اقتصادی، یا در مواقعی افزایش جرم و جنایت با مهاجران به ناسازگاری می‌پردازند، اما در ایران این موضوع پررنگ‌تر از کشورهای دیگر بوده است. حضور مهاجران افغانستانی هنوز هم با گذشت سالیان طولانی برای برخی از شهروندان ایرانی ناخوشایند بوده، اما این به تنهایی معنای آن موج «ستیز» نیست که به یکباره در رسانه‌های اجتماعی ترند شد.
علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت سیزدهم ابراهیم رئیسی، دهم مهرماه گفت «فضاسازی برخی رسانه‌ها و معاندین و همچنین انتشار فیلمی که گفته شده مربوط به ۵ سال پیش است، موجب شد تا اخیرا مسائلی درباره مهاجران افغانستانی مطرح شود.» و سه روز پس از آن، ۱۳ مهر، ویدیو‌هایی در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داد، ده‌ها نفر از شهروندان شهر اقبالیه استان قزوین به مهاجران افغانستانی و خانه‌‌هایشان با سنگ و چوب حمله کرده و شعار «توپ، تانک، فشفشه، افغانی باید گم بشه» سر دادند.
این برخوردها در گذشته نیز در برخی شهرستان‌ها ثبت شده و تنش‌هایی را بین میان جمهوری اسلامی ایران و افغانستان ایجاد کرده بود. به‌طور‌مثال در سال‌های گذشته دیده شده که حتی برخی شهروندان مانع ثبت‌نام کودکان افغان در مدارس می‌شدند. به‌طور نمونه در شهریور ۱۳۹۲ برخی از ساکنان منطقه «فیروز‌آباد» از توابع شهر «صدوق» در استان یزد، با تجمع و در دست داشتن پلاکارد خواستار توقف ثبت‌نام اتباع خارجی (افغانها) در یکی از مدارس این منطقه شده بودند.
و یا در تابستان سال ۱۳۹۱ نیز در پی انتشار خبری مبنی بر تجاوز به یک دختر ۱۸ ساله در یزد که رسانه‌های ایران متهمان آن را دو مهاجر افغانستانی عنوان کردند، گروهی به خانه‌های آنها در این شهر حمله کرده، آنها را مورد ضرب‌وشتم قرار داده و چند خانه را به آتش کشیدند.
میرجلال‌الدین هشام، استاد دانشگاه از کابل در واکنش به اینگونه اخبار اما نظر متفاوتی دارد، او می‌گوید: «متاسفانه گاها دیده می‌شود تعدادی از شهروندان اینگونه برخوردهای خشونت‌آمیز و غیرانسانی را در ارتباط با مهاجران مرتکب می‌شوند.» هشام اما معتقد است که برخی از این افراد از وابستگان حکومت جمهوری اسلامی‌‌اند. او به رادیو زمانه می‌گوید به‌نظر من بسیاری از شهروندان ایرانی در سال‌های اخیر با مهاجران افغان رفتار خوبی داشته اند.
هشام در مورد سیاست حکومت جمهوری اسلامی در مواجه با مهاجران افغان می‌گوید:
برخوردی که حکومت با مهاجران به‌ویژه در مرزها داشته برخلاف ارزش‌های حقوق بشری و انسانی، و برخلاف کنوانسیون‌های بین‌المللی مربوط به حمایت از پناهندگان است.
او می‌گوید پس از روی کار آمدن طالبان و به‌خصوص در ماه‌های اخیر بسیاری از تحصیلکرده‌های افغانستانی به دلیل مسائل امنیتی به ایران آمدند اما برخورد دولت جمهوری اسلامی با همه مهاجران غیرانسانی و ضد حقوق بشری بود.
این استاد دانشگاه در مورد واکنش طالبان در این زمینه می‌گوید:
ما شاهد بودیم که بعد از سال ۲۰۲۱ و پایان دوره نظام جمهوری، بسیاری از نخبگان و تحصیلکرده‌ها، افغان‌هایی که در ارگان‌های امنیتی و یا اطلاعاتی و نهادهای دولتی بودند به دلیل فشار طالبان و سرکوب آنها مجبور به ترک وطن شدند و برخی از آنها به ایران پناه آوردند، به عقیده من در این مهاجرت حکومت جمهوری اسلامی با طالبان برای بیرون راندن آنها تبانی کرد که ما شاهد بودیم، بسیاری از آنها پس از بازگشت اجباری به افغانستان، دستگیر و یا کشته شدند.
پیشتر حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم تعداد شهروندان افغانستانی با سابقه نظامی را بیش از یک میلیون و نیم اعلام کرده و «آنها را تهدیدی برای ایران دانسته» و گفته بود که «ممکن است شماری از این پناهجویان تهدیدی برای کشور میزبان باشند».
علی رضایی، نماینده کنگاور، صحنه و هرسین در مجلس شورای اسلامی هم «مهاجران افغانستانی را مسبب بحران وضعیت اقتصادی و اشتغال جوانان» می‌داند. بحرانی که سال‌های متمادی است جامعه جوان ایران با آن روبه‌روست. او همچنین مقصر «همه جرم و جنایاتی که در ایران اتفاق می‌افتد را اتباع افغانستانی» می‌داند. این ادعا در حالی است که در سوی دیگر هم ادعا شده است که حکومت با پرداخت پول و وعده‌هایی جوانان مهاجر افغانستانی بدون مجوزهای هویتی را برای اعمال خارج از قانون و یا در راستای منافع حکومتی سازماندهی می‌کند.
علی رضایی در گفت‌وگو با روزنامه شرق گفته است:
با وجودی که نیروی کار تحصیل‌کرده ما دربه‌در دنبال کار می‌‌گردد و با بحران کار مواجه هستیم، اما کارفرما با دولت همراه نیست و به جای استفاده از نیروی کار داخلی حتی تحصیل‌کرده‌ای که دنبال کارگری روزمزد است، از نیروی کار ارزان‌قیمت افغانستانی استفاده می‌کند.
او همچنین می‌گوید:
هر چند وقت یک بار، در جراید می‌خوانیم که یک تبعه یک نفر را به قتل رساند، یک مهاجر فلان حرکت شنیع را در قبال یک خانم انجام داد، یک تبعه از یک کشور به همدستی هم‌وطن خود فلان سرقت را انجام داد و… بنابراین شاهد اتفاقات این‌چنینی از سوی مهاجران در کشور هستیم؛ اتباعی که اغلب آنها به صورت غیرقانونی وارد کشور شده و حتی هویت‌شان برای ما قابل شناسایی نیست.
هر یک از این اظهارنظرها به تنهایی می‌تواند احساسات جامعه را به سمتی منفی سوق داده و علیه جامعه مهاجران تحریک کند.
حسن مرتضوی، معاون سفارت جمهوری اسلامی در کابل نیز نهم مهرماه در دیدار با محمدنبی عمری، معاون وزارت کشور طالبان، برای ترغیب بازگرداندن مهاجران افغانستانی به کشورشان، خواستار اتخاذ راهکارهایی از طرف طالبان شده بود.
احمد وحیدی وزیر کشور جمهوری اسلامی،در گفت‌وگو با روزنامه شرق «آمار۸ تا ۹ میلیون مهاجر افغانستانی در کشور را آمارسازی برخی به منظور بهره‌برداری و ایجاد تنش دانسته و بر آمار پنج میلیون تبعه افغانستانی در ایران تاکید کرده است». این در حالی است که محسن نجفی‌خواه، معاون سازمان برنامه و بودجه در صحن علنی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از مراجع مختلفی که به مهاجران افغان کارت‌های متعدد می‌دهند، گفته است هشت‌میلیون‌و ۴۰۰ هزار نفر مهاجر در ایران ساکن‌اند.
و در نهایت شاهد آن هستیم که در مورد آمار دقیق مهاجران افغانستانی و تشکیل «سازمان ملی مهاجرت» و موضوع مهاجرت افغانستانی‌ها به ایران سال‌هاست بین مقامهای حکومتی از جمله وزارت کشور، شورای عالی امنیت ملی و مجلس همچنان اختلاف نظر وجود دارد و هر کدام توپ را به زمین دیگری پرتاب می‌کنند.
از سوی دیگر سال‌هاست که ادبیات ضد‌افغانستانی همچنان در رسانه‌های اجتماعی به وفور به چشم می‌خورد و متاسفانه برخی مردم همچنان به موضع‌گیری شدید انتقادی خود نسبت به مهاجرت افغانها ادامه می‌دهند.
به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet
