مجموعه واکنش‌ها به برگزاری رفراندوم استقلال اقلیم کردستان

در حالی که هنوز نتیجه نهایی شمارش آرای همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق اعلام نشده ، نخست‌وزیر این کشور مذاکره در مورد نتایج همه‌پرسی را رد کرده‌است. با این وجود وزیر امور خارجه اقلیم و معاون رئیس جمهور عراق بر لزوم از سر گرفتن گفت‌وگوی مسالمت‌آمیز میان مقام‌های اقلیم و دولت مرکزی عراق تأکید کرده‌اند. همه‌پرسی استقلال کردستان گروهی از مقامات بلندپایه جمهوری اسلامی را نیز عصبانی کرده است. علی مطهری، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی پیشنهاد داده که جمهوری اسلامی از حساسیت خود بکاهد و از اعمال خشونت خودداری کند. در همان حال سپاه پاسداران اعلام کرده که تجهییزات موشکی تازه‌ای به غرب ایران ارسال کرده است…

فلاح مصطفی بکر، وزیر امور خارجه حکومت اقلیم کردستان عراق در گفتگویی با رسانه‌های بین المللی گفت که رهبران کرد اکنون به پشتوانه خواست اعلام شده مردم اقلیم می‌توانند گفت‌وگو بر سر استقلال را با دولت مرکزی آغاز کنند.
او گفت که مقام‌های اقلیم از هم پیمانان و دوستان بین‌المللی خود انتظار دارند که به روند گفت‌وگوی مسالمت‌آمیز کمک و دو طرف را به یافتن یک راه حل برد-برد تشویق کنند. مصطفی بکر تاکید کرد که استقلال کردستان «پایان جهان نیست. ما اولین کشوری نیستیم که مستقل می‌شویم و آخرین هم نخواهیم بود.»
اما حیدر عبادی، نخست وزیر عراق گفته‌ است که دولت این کشور همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان را مخالف قانون اساسی می‌داند و حاضر به گفت‌وگو در مورد نتایج آن نیست.
از سوی دیگر ایاد علاوی، معاون رییس‌جمهور عراق دو طرف را به پرهیز از تنش و باز کردن راه گفت‌وگوی فراگیر ملی فراخوانده تا کشوری ایجاد شود که حقوق همه در آن محترم باشد.
واکنش‌های بین المللی
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در زمینه استقلال اقلیم کردستان عراق اعلام کرد: «اتحادیه اروپا از همه می‌خواهد آرام باشند و صبر پیشه کنند.»
به گفته موگرینی این اتحادیه پشتیبانی خود را از گفتگو میان بغداد و هولیر (اربیل) اعلام می‌کند. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین پشتیبانی اتحادیه اروپا از یکپارچگی و استقلال عراق را تکرار کرد.
رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه برگزاری این همه‌پرسی را به شدت محکوم کرده و آن را خیانت خوانده است. او گفت که تلاش اقلیم کردستان برای استقلال، منطقه را به جنگ می‌کشاند و هشدار داده که اگر این تلاش‌ها ادامه یابد، ترکیه اقدامات تنبیهی در نظر خواهد گرفت. اردوغان در سخنرانی در کاخ ریاست جمهوری ترکیه گفت: «ترکیه هرگز در استفاده از ابزارهای تحت اختیارش در صورت مسدود شدن جاده صلح تردید نخواهد کرد. او اظهار امیدواری کرد که دولت کردستان عراق سر عقل بیاید.»
به گزارش زیتون،اردوغان، مسعود بارزانی، رییس منطقه کردستان را متهم به «خیانتکاری» به دلیل اجرای طرح همه‌پرسی استقلال کرده و هشدار داد: «کردهای عراق اگر ترکیه جلوی عبور کامیون‌های آنها از مرز را بگیرد دچار قحطی خواهند شد.»
ماهیر هونای سخنگوی حزب اک‌پارتی، حزب حاکم در ترکیه نیز گفت که پیش از این رابطه خوبی با کردستان داشتیم و به همان شیوه ادامه خواهیم داد. او افزود: «کردهای عراق دوستان دیرینه‌ ما هستند و‌مانند همیشه حامی آنها خواهیم بود اما همزمان رفراندوم را به رسمیت نمی‌شناسیم و نتایج آن‌را نمی‌پذیریم.»
اکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه، در این رابطه گفت: «لازم است پروژه‌های نفتی با کردستان تداوم داشته باشند.» او در خصوص تهدیدهای ترکیه برای قطع صادرات نفت کردستان تاکید کرد که این موضوع را بررسی خواهند کرد.
واکنش‌های داخلی
علی لاریجانی، رییس مجلس، از برگزاری این همه‌پرسی اظهار تأسف و مقام‌های اقلیم کردستان را به ایجاد بحران جدید در منطقه متهم کرد.
اما علی مطهری، نایب رییس مجلس، در همین رابطه گفت: «پیش از این باید برای جلوگیری از برگزاری رفراندوم تلاش بیشتری صورت می‌گرفت، اما اکنون که رفراندوم برگزار و رأی لازم را نیز کسب کرده، نباید حساسیت نشان داد، چرا که موضوع قومی مطرح است و کردها از رفراندوم حمایت می‌کنند.»
علی اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل رهبر انقلاب نیز در گفتگویی اعلام کرد که این همه‌پرسی باعث آشفتگی سیاسی در منطقه خواهد شد و برگزاری آن را «آغاز سقوط سیاسی» مسعود بارزانی، رییس اقلیم کردستان دانسته است.
امیر سرتیپ حاتمی وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران در دیدار با «‌هاکان تکین» سفیر روسیه در تهران بر مخالفت جمهوری اسلامی با هر«اقدامی که منجر به تغییر مرزهای جغرافیایی و تجزیه کشورهای منطقه شود» تاکید کرد و گفت «امیدوارم مسولان اقلیم پیام لازم را از انسداد مرزهای هوایی ایران با منطقه کردستان که به درخواست دولت مرکزی بغداد انجام شده به خوبی دریافت کرده باشند.»
بحث‌ درباره پیامدهای همه‌پرسی استقلال کردستان عراق و نوع واکنش جمهوری اسلامی٬ به صحن مجلس هم کشیده شده است و نمایندگان در دیداری غیرعلنی با علی‌شمخانی این موضوع را مورد بررسی قرار داده‌اند. علی لاریجانی، رییس مجلس هم در موضعی علنی گفته که «از تجزیه عراق و سایر کشورهای منطقه به هیچ وجه حمایت نمی‌کنیم و آن را به مصلحت نمی‌دانیم».
در بین نمایندگان مجلس تاکنون تنها علی مطهری بوده که موضعی نسبتا متفاوت از موضع رسمی جمهوری اسلامی ابراز کرده است. او گفته که این همه‌پرسی «به معنی استقلال کردستان عراق نیست و مراحلی دارد که اگر قابل انجام باشد هم دو سه سال طول می‌کشد، پس نباید خیلی راجع به آن حساسیت نشان دهیم». او همچنین واکنش‌های نظامی و قهر‌آمیز برای مقابله با استقلال کردستان را هم نادرست دانسته و گفته «اقدامات خشونت‌آمیز در این زمینه هم به مصلحت نیست»
در ادامه واکنش‌ها در ایران به برگزاری همه‌پرسی استقلال در اقلیم کردستان، مجلس شورای اسلامی روز چهارشنبه، پنجم مهرماه، با حضور دبیر شورای عالی امنیت ملی جلسه غیرعلنی برگزار می‌کند.
خبرگزاری مهر روز سه شنبه، چهارم مهرماه، از حضور علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در جلسه غیرعلنی مجلس خبر داد.
این جلسه غیرعلنی پس از آن برگزار می‌شود که خبرگزاری صدا و سیمای ایران گزارش داد که در «حمایت» از این همه‌پرسی در چند شهر کردنشین کشور از جمله سنندج و مهاباد تجمع برگزار شده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس تعداد شرکت‌کنندگان در این تجمعات حمایتی را «چندین هزار» نفر گزارش داد.