بزرگداشت رکن‌الدین خسروی در خانه‌اش,با حضور شاگردان و هواداران، در تالار سنگلج برگزار می‌شود
اگر تالار سنگلج (٢۵ شهریور) را محل کار و درخشش هنرمندی مانند رکن‌الدین خسروی بدانیم که در دهه‌های ۴٠ و ۵٠ با اجرای آثاری از اکبر رادی و غلامحسین ساعدی و دیگر نویسندگان خود را در مقام یک کارگردان خلاق مطرح کرد، بزرگداشت او در نخستین سال بی‌حضوری‌اش در میان شاگردان و دوستدارانش در این تالار حکم برگزاری محفل دوستانه را در خانه معنوی‌‌اش دارد.
خانه تئاتر مراسم بزرگداشت رکن‌الدین خسروی را با حضور شاگردان و علاقه‌مندان این هنرمند خوشنام ایران، پنجم اسفندماه، ساعت ١٨:٣٠ در تماشاخانه سنگلج برگزار می‌کند.
رکن‌الدین خسروی- زاده ١۶ اسفند ۱۳۰۸ تهران (٧ مارس ١٩٣٠) – در سال ۱۳۲۷ خورشیدی از دبیرستان البرز تهران دیپلم گرفت و سال پس از آن راهی دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد. وی اما در سال ۱۳۲۹ تغییر رشته داد و به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران رفت. رکن‌الدین خسروی بیش از ١٧ نمایش تلویزیونی و ٢٩ نمایش صحنه‌ای را از سال ١٣٣٨ خورشیدی به این سو کارگردانی کرده است. او اغلب روی آثار برجسته‌ترین نویسندگان و نمایش‌نامه‌نویسان ایران و جهان کار کرده است. از میان چهره‌های جهانی می‌توان به یوجین اونیل، او هنری، چخوف، سروانتس، دومو پاسان، برشت، بکت، ژان پل سارتر، سوفوکل، ایبسن و سرانجام داریو فو اشاره کرد. از میان نمایش‌نامه‌نویسان ایرانی، رکن‌الدین خسروی تاکنون آثار غلامحسین ساعدی و اکبر رادی را روی صحنه برده است.
خسروی از سال ١٣٣۴ درحالی‌که دانشجوی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود، آموزش بازیگری و کارگردانی را در کلاس‌های دیوید سون، استاد تئاتر دانشگاه‌های آمریکا، آغاز کرد. دیوید سون، در آن زمان کلاس‌های خود را در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار می‌کرد. خسروی بعدتر در کلاس‌های دکتر فروغ شرکت کرد و از سال ١٣٣۶ با تشکیل دانشکده هنرهای دراماتیک تهران، فعالیت‌های خود را به‌عنوان بازیگر و کارگردان در این دانشکده متمرکز کرد و از همین دانشکده فارغ‌التحصیل شد.
او تحصیل خود را در این رشته در لندن ادامه داد و در سال‌های حیات خود چندین نمایش را در ایران و خارج از ایران روی صحنه برد. او دانشجویان بسیاری را در حوزه نمایش تربیت کرد. دکتر رکن‌الدین خسروی، از جمله کارگردان‌های مطرح ایرانی است که کار حرفه‌ای خود را از سال ١٣۴٣ آغاز کرد.
وی نمایش‌نامه‌هایی مانند زیتون (نوشته آرمان امید)، ادیپوس (اثر سوفوکل)، باغ آلبالو (آنتوان چخوف) و دشمن مردم (هنریک ایبسن) را در ایران کارگردانی کرده است. در سال ١٣۴٢ از طرف اداره هنرهای دراماتیک برای شرکت در کلاس‌های دوره‌ای آموزش بازیگری و کارگردانی سازمان تئاتر انگلیس عازم شد و پس از آن با تأسیس دانشکده هنرهای دراماتیک در تهران، «خسروی» هم همراه با محمدعلی کشاورز، «ابراهیم مکی» و… بر سر کلاس‌ها نشست. البته از سال سوم، وی در همان دانشکده شروع به تدریس کرد. ابتدا به‌جای دکتر فروغ و سر کلاس‌های او و پس از اتمام دوره لیسانس به صورت مستقل به تدریس پرداخت.
در همین دوران بود که با نمایش‌نامه‌های «اکبر رادی» آشنا شد و نمایش «از پشت شیشه‌ها»، از دست‌نوشته‌های او، را به صحنه آورد. پس از اجرای «از پشت شیشه‌ها» خسروی برای شرکت در مدرسه «دراما سنتر» با مدیریت افتخاری «پیتر بروک» به انگلستان رفت. پس از انقلاب، نمایش «گوشه‌نشینان آلتونا» نوشته «ژان پل سارتر» را در تالار سنگلج روی صحنه برد و در اواخر سال ۵٩ از سوی اداره تئاتر، دعوت به بازنشستگی و استعفا شد و دیگر کار نکرد تا سال‌های بعد که «علی منتظری» به ریاست مرکز هنرهای نمایشی منصوب شد و در برنامه‌ای در تئاتر نصر، از همه پیش‌کسوت‌ها دعوت به کار کرد و سال ١٣۶٧ «رکن‌الدین خسروی» تصمیم گرفت نمایش «تولد» نوشته «آرمان گاتی» را روی صحنه بیاورد. ابتدا قرار بود تالار وحدت را در اختیار گروه قرار دهند. بعد وعده «چارسو» را دادند و در نهایت به تالار موزه آزادی رسیدند؛ تالاری بدون تجهیزات نوری، آن هم برای نمایشی درباره جنگ گواتمالا با بازی‌های نور فراوان!
از سوی دیگر هنگام حملات جنگی بود و این تالار هم به فرودگاه تهران نزدیک. به همین خاطر همه چراغ‌ها خاموش بود و در آن تاریکی و برف شدید، «رکن‌الدین خسروی» مانده بود که تماشاگران چگونه وارد سالن می‌شوند. حتی پیش‌بینی کرد که اگر کسی برای دیدن نیامد، کار را تعطیل کند، اما در همان شرایط، سالن پر از جمعیت بود و این نمایش به مدت دو ماه روی صحنه رفت و پس از آن اجرای «کوهولین» به مدت دو روز در فرهنگ‌سرای نیاوران، «ادیپوس»، «باغ آلبالو» و…، تا سال ٧۵ که به لندن مهاجرت کرد.
او در خارج از ایران به فعالیت‌های هنری‌اش ادامه داد و در مقام کارگردان، نمایش‌های «یادداشت‌های روزانه یک دیوانه» نیکلای گوگول (۱۳۷۷)، «استثنا و قاعده» برتولت برشت، «دعوت» دکتر غلامحسین ساعدی، «همه عطرهای عربستان» فرناندو آرابال (۱۳۷۸)، «آنتیگون» ژان آنوی، (۱۳۷۹)، «مده‌آ» داریو فو (۱۳۷۹) و «آخرین ساعات زندگی سلطان صلاح‌الدین ایوبی: کارمند رتبه سوم شهرداری تبس و حومه» نوشته محمود کویر (۱۳۸۱) را به صحنه برد.
خسروی در سال ٨٣ دو نمایش تک‌پرده‌ای «مده‌آ» (داریو فو) را به زبان انگلیسی و «سلطان صلاح‌الدین ایوبی» (محمود کویر) را به زبان فارسی و به مدت یک هفته در یکی از سالن‌های تجربی لندن اجرا کرد. همچنین دو نمایش سوزن‌بانان (۱۳۸۵) و مرگ در می‌زند، وودی آلن (۱۳۸۵) را به صحنه برد که از آخرین اجراهایش به‌شمار می‌آید.
خسروی، کارگردان تئاتر ایران و از پیشگامان تئاتر دانشگاهی، در ۸۷سالگی به دلیل کهولت سن و آلزایمر، صبح دوشنبه، ٢٧ دی ٩۵ در لندن درگذشت و پیکرش در تهران تشییع و در بهشت زهرا در قطعه هنرمندان خاک‌سپاری شد. این هنرمند بزرگ عرصه نمایش، پیش از مرگ، کتابخانه‌اش را با ١۶ هزار جلد کتاب، به خانه تئاتر ایران اهدا کرد.
رضا آشفته
