سالی‌که نکوست از دلارش پیداست؛ انتقال نیمی از درآمدهای نفتی به خارج از اقتصاد ایران
طی روزهای ابتدایی سال جدید شمسی، نرخ دلار به بیش از پنج هزار تومان رسید و نگرانی‌ها درپیرامون افزایش روزافزون نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی ایران ادامه دارد.
در یکی از تندترین واکنش‌ها به این مسئله، «محمود صادقی» نماینده تهران در صفحه توییتر خود نوشت: «در جریان معاملات بازار آزاد ارز تهران، دلار ۵٠۴١ تومان معامله‌شده است. جهت اطلاع از برنامه بانک مرکزی پاسخی دریافت نشد. ظاهراً هنوز در تعطیلات هستند.»
برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز از هشتگ «سالی که نکوست از دلارش پیداست» استفاده می‌کنند و عده‌ای دیگر با مقایسه اسکناس ده‌هزارتومانی در کنار اسکناس یک دلاری به نگرانی خود اشاره می‌کنند.
بررسی روند قیمت دلار از آذرماه ۱۳۹۰ (بحران ارزی دولت دهم) نشان می‌دهد این شاخص ۶ سال گذشته افزایش بیش از پنج برابری داشته است.
روند قیمت دلار از آذر ماه سال ۱۳۹۰ تا فروردین ۱۳۹۷
تصمیمات غیرکارشناسی بانک مرکزی
مهمترین خبر در این حوزه طی چند روز گذشته از زبان «محمدرضا پورابراهیمی» رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، بیان شد.
به‌گفته رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس اقدامات بانک مرکزی در هفته‌های پایانی سال ۹۶ تصمیمات کاملا غیرکارشناسی و غیرتخصصی بود؛ چرا که نه تنها مشکل ارز و بازار ارز را که افزایش غیرمنطقی و غیرقابل‌قبول داشت، تنظیم نکرد، بلکه صدمات زیادی به بازار سرمایه و بازار پولی کشور وارد آورد.
خروج نیمی از درآمدهای نفتی از کشور
پورابراهیمی با بیان این که بیش از ۳۰ میلیارد دلار ارز طی ماه‌های پایانی سال ۹۶ از کشور خارج شده، گفت: «همچنین ۲۰ میلیارد دلار ارز هم خارج از شبکه بانکی نگهداری می‌شود. وقتی چنین وضع غیرکارشناسی در اقتصاد کشور وجود داشته باشد، رفتار غیرکارشناسی هم به تبع آن شکل می‌گیرد»
او ادامه این روند را ترغیب مردم به خرید ارز و نگهداری آن می‌داند و معتقد است این کنش اجتماعی که نتیجه منطقی آن رفتار غیرکارشناسی‌ست، با عرضه و تقاضای واقعی در اقتصاد ایران همخوانی ندارد و التهاب را افزایش می‌دهد.
با فرض صحت این ارقام می‌توان گفت بیش از ۵۰ درصد درآمدهای نفتی سال گذشته از چرخه اقتصادی خارج شده است که این امر در تاریخ اقتصاد ایران مسبوق به سابقه نیست.
علل و دلایل
محدودیت دسترسی به دلارهای خارجی و از بین رفتن رابطه کارگزاری با ترکیه و دبی (مهمترین کانال‌های جابه‌جایی ارز) بحران کمبود ارز فیزیکی را در ذخایر ارزی ایجاد کرد و در ادامه نیز موجب کمبود عرضه در بازار شد.
علاوه بر این، احتمال از بین رفتن برجام (یا بروز جنگ) با سیاست‌های جدید دولت ترامپ می‌تواند یکی دیگر از دلایل ایجاد ناامنی و افزایش تقاضا برای دلار باشد.
برخی تحلیلگران سیاسی نیز بر این باورند که چندتن از مقامات پس از اعتراضات دی ماه، سرمایه‌های خود را از کشور خارج کرده‌اند و همین موضوع خود، تقاضا برای دلار را بیش از پیش افزایش داده است.
البته عده‌ای دیگر معتقدند دولت از افزایش قیمت دلار به دلیل جبران کسری بودجه خود استقبال می‌کند و برخی پیش‌بینی‌های بدبینانه حاکی از آن است که دولت قصد دارد نرخ دلار را تا۵۷۰۰ تومان افزایش داده قیمت را در آن سطح نگه دارد.
رضوان رضایی
