تخریب ۱۴ هزار هکتار باغ چای بخاطر واردات بی رویه
امروز میزان باغ‌های زیرکشت محصول چای در کشور از ۳۴ هزار هکتار به زیر ۲۰ هزار هکتار کاهش یافته است و به دنبال آن خیل زیادی از باغداران و همچنین کارگرانی که از کار روی این باغ‌ها نان می‌خوردند، بیکار و آواره شده‌اند. قطعا حمایت از کالای ایرانی باید از سال‌ها پیش ملاک عمل مسئولان کشوری قرار می‌گرفت تا از نابودی بسیاری از تولیدات ازجمله محصولات کشاورزی به ویژه «چای ایرانی» جلوگیری می‌کرد. حمایت از کالای ایرانی و تولیدات داخلی، یعنی حمایت از قشری که از این قِبَل آن نان می‌خورند و از کار و دیارشان آواره نمی‌شوند. همان چیزی که این روز‌ها کشاورزان و کارگران حوزه چای از آن محروم هستند و مستاصل شهر‌ها و حاشیه‌نشین بدبختی‌هایشان شده‌اند…
هرچند کار در کارخانه‌ها و باغ‌های چای، فصلی است و کارگران خوش‌بینانه یک ماه از سال را در کارخانه و چند هفته در باغ‌های چای با دستمزدی اندک مشغول‌اند اما همین فرصت اشتغال فصلی و کوتاه را نیز واردات بی‌رویه چای و به خطر افتادن تولید داخلی، از آنها گرفته است. مافیای قدرتمند و سودجوی واردکننده چای خارجی بر سر چایکاران و کارگران محروم این حوزه سایه شوم خود را افکنده و زندگی خیلی‌ها را به مخاطره انداخته است. مخاطره‌ای که نشانه‌های آن از فروش باغ‌ها، تغییر کاربری، تغییر نوع محصول کشتی تا مهاجرت به حاشیه شهر‌ها قابل مشاهده است.
باغ‌های چای گیلان و مازندران در حال نابودی است
موسی‌پور با بیان اینکه تا زمانی که سازمان چای و دولت در این زمینه فعال نباشند سال به سال باغ‌های چای ما نابود می‌شوند، تصریح می‌کند: باغ‌های چای مازندران به ۲۰ درصد رسیده است و گیلان هم کم‌کم در حال نابودی است؛ این در حالی است که سرسبزی گیلان میلیارد‌ها تومان ارزش دارد.
چایکاری دیگر توجیه اقتصادی برای کشاورز ندارد
او که خود ۲۰ هکتار باغ چای و ۲۰ کارگر دارد، نگرانی‌هایی همچون پرداخت دستمزد کارگران و تامین سایر هزینه‌هایش را دارد: درست است که سازمان چای خرید تضمینی از کشاورز دارد و این مسئله پشتوانه بزرگی محسوب می‌شود اما تا بخواهم چای را تحویل بدهم و در بازار سود کنم و وام بگیرم و پول کارگر را جوابگو باشم، تا سه ماه دیگر که پول به دستم برسد، هیچگونه توجیه اقتصادی برایم ندارد.
این چایکار که کارهای مقدماتی کشت چای همچون زدن علف‌های هرز را از دوم فرودین ماه شروع می‌کند، به هریک از کارگرانش پایان هر روز ۶۰ هزار تومان دستمزد می‌دهد و از اوایل اردیبهشت ماه هم کار چیدن چای را درحالی آغاز می‌کند که دستمزد کارگران در این مرحله کیلویی ۶۰۰ تومان است.
۵۰ درصد باغ‌های چای گیلان و مازندران ویلاسازی شده‌اند
رئیس هیئت مدیره تعاونی چایکاران منطقه پنج مرکزی با بیان اینکه ۵۰ درصد از باغ‌های گیلان و مازندران همه رها شده است، می‌گوید: از شهرهای دیگر افرادی آمده‌اند و باغ‌ها را خریده‌اند و ۸۰ درصد آنها که ویلاسازی کرده‌اند، باغ‌های چای مردم را چند سال قبل به متری ۵ هزار تومان خریده‌اند و در این شرایط زندگی این باغدار‌ها از هم پاشیده شده است.
موسی‌پور با بیان اینکه هنوز هم افرادی به‌صورت قاچاقی باغ‌های کشاورزان روستا‌ها را به قیمت ۷۵ یا ۸۰ هزار تومان می‌خرند درحالیکه قیمت اصلی آن متری ۵۰۰، ۶۰۰ هزار تومان است، ادامه می‌دهد: وقتی که کارخانه بسته باشد و دولت نتواند بودجه به موقع به سازمان بدهد و باغدار هیچگونه منبع درآمدی نداشته باشد، مجبور است که زمین خود را بفروشد و مال خود را به آتش بکشد تا زندگی‌اش را پیش ببرد.
دنباله توضیح او به اینجا می‌رسد که: خانواده کشاورزی که ۶ سر عائله و هزار هزینه دارد، با شرایط موجود حتی اگر ۱۰ هزار متر باغ هم که داشته باشد باز برایش هیچ توجیه اقتصادی ندارد و مجبور به فروش آن است و وقتی باغش را می‌فروشد سرگردان می‌شود و هیچگونه منبع درآمدی ندارد ناچار این طرف و آن طرف کارگری می‌کند که با وضعیت اکنون جامعه، برای او کاری پیدا نمی‌شود.
برخی کارخانه‌داران چای سر ناسازگاری با کشاورزان دارند
مشکل دیگری که بر سر راه چایکاران قرار دارد، مسئله نبود کارخانه چای است: در منطقه لاهیجان ۱۰ کارخانه چای وجود دارد که پنج کارخانه به سازمان چای بدهکار هستند اما چون می‌دانند سازمان چای اهرمی ندارد، برای گرفتن باج از دولت و سازمان چای می‌گویند ما در کارخانه را بازنمی‌کنیم.
گیلان و لاهیجان نیازمند ۵۰ کارخانه چای است
اینکه سازمان چای حتی یک کارخانه چای هم ندارد، توضیح می‌دهد: نمی‌توانند حتی یک تن برگ سبزی که ظرف ۷ ساعت باطل می‌شود را جابه‌جا کنند. مگر چقدر می‌توانند به کارخانه‌دار التماس کنند و باج بدهند تا کارخانه‌اش را روی محصول کشاورزان بازکند؟
باید دولت چای خشک را کیلویی ۱۵ هزار تومان از کشاورز بخرد
بخش دیگری از صحبت‌های موسی‌پور به مسئله قیمت برگ سبز بازمی‌گردد: قیمت برگ سبزی که کشاورز به قیمت هزار و ۴۰۰ تومان تحویل می‌دهد، ۵ هزار تومان است؛ این درحالی است که دولت باید دست ما را بگیرد تا من کشاورز بتوانم چای خشک را کیلویی ۱۵ هزار تومان به سازمان چای و دولت بفروشم.
رئیس هیئت مدیره تعاونی چایکاران منطقه پنج مرکزی با تاکید بر اینکه باید جلوی واردات چای گرفته شود، می‌گوید: ۵۵ هزار کشاورز خانوار ۵ تا ۱۰ نفره در همین بوته چای استخدام شده‌اند و یک ریال هم از طرف دولت تامین نمی‌شوند و اگر روزی ما فوت کنیم هیچ امتیازات و پشتوانه‌ای مانند بیمه و حق اولاد و… نداریم.
موسی‌پور حتی به وضعیت نامناسب کارگران چای نیز می‌پردازد و توضیح می‌دهد: من باید به کارگری روزانه ۶۰ تومان دستمزد بدهم که چهار سر عائله دارد و مستاجر است؛ این دستمزد چه می‌شود برایش؟ او با این درآمد چه کاری می‌تواند بکند؟
۱۰۰ درصد افت محصول چای نسبت به ۲۰ سال گذشته
پرویز شعبانی (نائب رئیس اتحادیه چایکاران کشور، تولیدکننده و کارخانه‌دار چای) نیز با یادآوری اینکه وضعیت چای و چایکاری از حدود سه، چهار سال پیش بهتر شده است، تاکید می‌کند: اما وضعیت چایکاری ایران نسبت به ۲۰ سال پیش حدود ۱۰۰ درصد افت محصول داشته است.
شعبانی با بیان اینکه در سال ۱۳۷۶، چای خشک معادل ۷۲ هزار تن تولید و بیش از ۳۰۰ هزار تن برگ سبز از آن استحصال و توسط دولت خریداری می‌شد، می‌گوید: این رقم در سال ۱۳۹۶ به ۲۰ هزار تن چای خشک رسید یعنی تولید تقریبا یک چهارم افت کرد.
کاهش باغ‌های زیر کشت چای به ۲۰ هزار هکتار
او با بیان اینکه این روند کاهشی در تولید چای موجب کاهش زمین‌های زیر کشت این محصول شده است، توضیح می‌دهد: ۳۴ هزار هکتار باغ چای از غرب گیلان تا غرب مازندران داشتیم که به دلیل کم‌لطفی و بی‌مهری مسئولان به زیر ۲۰ هزار هکتار کاهش یافته است؛ یعنی هم‌اکنون حدود ۱۵ هزار هکتار باغ قابل کشت داریم و بقیه مخروبه شده‌اند یا به سمت ساختمان سازی، ویلاسازی و تغییر کاربری رفته‌اند.
