خسارت آلودگی هوا به هر تهرانی‌ چقدر است؟

ستاره صبح؛ در سال ۱۹۹۱ اولین اجلاس شهرهای بدون خودرو در نیویورک برگزار شد. در سال ۱۹۹۲، برای اولین بار ایده «روز جهانی بدون خودرو» طی نشستی در پاریس موردبحث قرار گرفت و نهایتاً در سال ۲۰۰۰ توافقی بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا انجام شد تا هر‌سال «روز بدون خودرو» در شهرهای کشورهای عضو برگزار شود. در جاکارتا پایتخت اندونزی صبح روزهای یکشنبه هر هفته در قسمتی از شهر روز بدون خودرو اجرا می‌شود. هدف از روز بدون خودرو ترویج فرهنگ عدم استفاده از خودرو شخصی است و در این روز شهروندان با استفاده از سایر وسایل نقلیه پاک مانند دوچرخه، اتوبوس، مترو یا پیاده در شهرها تردد می‌کنند. دولت‌ها و شهرداری‌ها در دنیا برنامه‌هایی مانند اهدای دوچرخه، استفاده رایگان از ناوگان حمل‌ونقل عمومی، برنامه‌های پیاده‌روی، تور داخل شهر بدون استفاده خودرو شخصی، اسقاط نمادین خودروها در معرض دید عموم و … انجام می‌شود. تا بدین‌وسیله با پدیده مخرب آلودگی هوا مقابله شو دو از سوی دیگر فرهنگ‌سازی صورت گیرد.

دبیر کمیته فنی صدور مجوزهای خودرویی سازمان محیط‌زیست با اشاره به اینکه ایران به لحاظ سرانه خودرو به نسبت جمعیت، در رتبه ۷۱ دنیاست، قیمت بالای خودرو و قیمت پایین سوخت دو عامل افزایش ترافیک و آلودگی هوا دانست. بهزاد اشجعی با تأکید بر اینکه کاهش استفاده از خودرو بهترین راهکار برای دستیابی به آسمان پاک و آبی است به ایسنا ‌گفت: «استانداردهای آلایندگی در دنیا نسبت به ۲۰ سال گذشته سخت‌گیرانه‌تر شده و مردم به عدم استفاده از خودرو تشویق می‌شوند، زیرا وقتی از خودرو استفاده نشود آلایندگی هم ندارد، بنابراین فرهنگ استفاده از خودرو باید ترویج شود. یک مفهوم باید در جامعه جا بیفتد که خودرو داشتن به معنی استفاده روزمره از آن نیست.»

اصلاح سیاست‌های کلان کشور

اشجعی تصریح ‌کرد: «در دنیا خودرو ارزان است، اما استفاده از آن گران؛ چون عواملی مانند قیمت سوخت، عوارض، مالیات و … باعث شده تا مردم تا حد امکان از استفاده از خودرو شخصی پرهیز کنند، اما متأسفانه در ایران برعکس است. خودرو گران و استفاده از آن ارزان است و درنتیجه در این شرایط صاحب خودرو دوست دارد هرروز از خودرویی که با صرف هزینه زیاد خریده است؛ استفاده کند. همین موضوع باعث شده امروزه معضل ترافیک و آلودگی هوا در شهرها ایجاد شود. واقعیت این است که تهران ظرفیت استفاده روزمره از این‌همه خودرو را ندارد.»

۴ خودرو به ازای هر ۱۰ تهرانی

اشجعی می‌گوید: ایران به لحاظ سرانه خودرو به نسبت جمعیت، در رتبه ۷۱ دنیا قرار دارد، در تهران حدود ۴ خودرو به ازای هر ۱۰ نفر وجود دارد، درحالی‌که این عدد برای شهرهایی مثل توکیو، لس‌آنجلس، وین و … دو برابر است. آیا این شهرها هم مثل تهران مشکل ترافیک و آلودگی هوادارند؟. خیر. البته ساختار شهری نیز در وضعیت کیفیت هوای شهرها مؤثر است، اما مهم‌تر از آن فرهنگ استفاده از خودروست که تاکنون برای اصلاح آن در ایران اقدام جدی صورت نگرفته است.

خسارت ۱۴ میلیونی آلودگی هوا به هر خانواده تهرانی

دبیر کمیته فنی صدور مجوزهای خودرویی با اشاره به خسارت مالی ناشی از آلودگی هوا می‌گوید: «بنا به گزارش بانک جهانی، آلودگی هوا سالانه ۲.۶ میلیارد دلار به تهرانی‌ها خسارت وارد می‌کند. سرانه این عدد، حدود ۳۰۰ دلار برای هر نفر در سال است. به عبارت ساده‌تر؛ به یک خانواده تهرانی چهار نفرِ سالی ۱۲۰۰ دلار معادل حدود ۱۴ میلیون تومان ضرر ناشی از آلودگی هوا وارد می‌شود. این خانواده اگر از ناوگان عمومی استفاده و از کانالی است خودرو خود مراقبت کند، هزینه کمتری خواهد پرداخت.»

کمبود ناوگان عمومی

اشجعی تأکید می‌کند که بیشتر شهرهای کشور به‌ویژه تهران با کمبود ناوگان عمومی مواجه هستند، بنابراین در کنار فرهنگ‌سازی برای کاهش استفاده از خودروهای شخصی، نباید از زیرساخت‌ها غفلت کرد. ناوگان عمومی حمل‌ونقل جوابگوی مراجع فعلی نیست، چه برسد که راکبان خودروهای شخصی هم به ناوگان عمومی روی‌آورند.وی تأکید کرد: «متأسفانه هنوز مسئولان در دستگاه‌های مختلف اجرایی که در کاهش آلودگی هوا تکالیفی دارند؛ نمی‌خواهند آلودگی هوا رفع شود، حالا یا باور ندارند یا اولویتشان نیست. اگر معضل آلودگی برای مسئولان به دغدغه تبدیل شود؛ خیلی راحت حل می‌شود.»گفتنی است در ایران برنامه‌ای در جهت گرامیداشت روز بدون خودرو اجرا نشد.