وداع با اسطوره موسیقی ایران

حسین دهلوی چهره ماندگار فرهنگ ایران، رهبر پیشین ارکستر سمفونیک، خالق اپرای «مانی و مانا» و قطعه سبک‌بال، صبح روز گذشته در سن ۹۲ سالگی درگذشت

ستاره صبح: حسین دهلوی، در سال ۱۳۰۶ در تهران به دنیا آمد. او موسیقی را از پنج‌سالگی نزد پدرش، معزالدین دهلوی که از شاگردان علی‌اکبر شهنازی بود، آغاز کرد و در ۹ سالگی با تشویق مادرش به ساز ویولن علاقه‌مند شد. دهلوی در محضر ابوالحسن صبا به یادگیری ویولن پرداخت و در هنرستان عالی موسیقی نزد حسین ناصحی و هایمو تویبر آهنگسازی را فراگرفت. دهلوی در سال ۱۳۳۹ از هنرستان عالی موسیقی در رشته آهنگسازی فارغ‌التحصیل شد و پس از درگذشت استاد صبا در سال ۱۳۳۶ رهبری ارکستر شماره یک اداره هنرهای زیبا که بعداً «ارکستر صبا» نامیده شد به دهلوی واگذار شد. این ارکستر از زمان گشایش تلویزیون ایران در سال ۱۳۳۷ به‌صورت هفتگی در تلویزیون به اجرای برنامه پرداخت.
دهلوی در سال ۱۳۴۱ به ریاست هنرستان موسیقی ملی برگزیده شد و تا فروردین ۱۳۵۰ این سمت را عهده‌دار بود. او خود در دوره دوم هنرستان رشته‌های تئوری موسیقی ایران، تلفیق شعر و موسیقی، فرم موسیقی ایران، هارمونی و ارکستر را شخصاً آموزش می‌داد. در این سال، وی برای سفر دوساله مطالعاتی به آلمان و اتریش رفت. دهلوی از سال ۱۳۵۶ تصنیف اپرای مانا و مانی را به مناسبت سال جهانی کودک (۱۹۷۹) آغاز کرد. ساخت این اثر دو سال به طول انجامید که پس از انقلاب به خاطر محدودیت‌های استفاده از صدای خواننده زن تابه‌حال به اجرا درنیامده (در بخشی از اپرا، یک دزد بره یک دختر کوچک را می‌رباید و دخترک که صاحب بره بوده به جنگل می‌رود و آواز می‌خواند) و تنها موسیقیِ سازیِ آن در خرداد ۱۳۷۹ با تلاش و رهبری مایسترو علی رهبری با ارکستر فیلارمونیک اسلواکی در براتیسلاوا اجرا و ضبط‌شده است.
دهلوی درزمینه نوآوری در موسیقی ایرانی تلاش‌های زیادی کرده است. تدوین متد تمبک به‌وسیله او و جمعی دیگر ازجمله حسین تهرانی، مصطفی پورتراب، فرهاد فخرالدینی و هوشنگ ظریف برای بهبود جایگاه تمبک در موسیقی ایرانی و آسان‌سازی آموزش این ساز، توجه به ساخت سنتور کروماتیک برای استفاده در ارکستر ازجمله این موارد هستند.
دهلوی برای چند فیلم مستند از ابراهیم گلستان مانند یک آتش ، موج و مرجان و خارا و گنجینه‌های گوهر و همچنین فیلم هفده روز به اعدام اثر هوشنگ کاووسی موسیقی نوشته‌ است.یکی از مهم‌ترین آثار حسین دهلوی کتاب «پیوند شعر و موسیقی آوازی» است که حاصل بیش از ۴۰ سال تجربه او در تلفیق موسیقی با شعر است و جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی را به دست آورد. آخرین کوشش دهلوی درزمینه کارهای جمعی موسیقی ملی، پایه‌گذاری ارکستر مضرابی است که با همکاری ۶۶ نفر از نوازندگان سازهای مضرابی ایرانی تشکیل شد و در سال ۱۳۷۲ روی صحنه رفت.
سوسن اصلانی ـ نوازنده سنتور، آهنگساز و همسر حسین دهلوی ـ در گفت‌وگویی که سال ۹۶ با ایسنا داشت، یکی از دلایل اصلی بیماری آلزایمر همسرش را افسردگی عنوان کرده و گفته بود: «زمانی هم که حال دهلوی بهتر بود از او آن‌چنان‌که باید، بهره نبردند. دهلوی به دلیل افسردگی آلزایمر گرفت. او قرار بود رهبری ارکستر ملی را بر عهده بگیرد، اما این قول‌ها در حد حرف بود و انجام نشد که برای او ضربه بدی بود. بعدها او دیگر به دلیل کسالتش نتوانست اثری بسازد.»
این اسطوره موسیقی ایران صبح روز گذشته (۲۳ مهر ۱۳۹۸) پس از مدت‌ها بیماری و ابتلا به آلزایمر در سن ۹۲ سالگی آخرین نت موسیقی زندگی پرافتخار خود را نواخت.

به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet