انتقاد ناشنوایان از صدا و سیما: ادا و اطوار به جای زبان

فعالین حقوق ناشنوایان در ایران همزمان با شیوع ویروس کرونا در کشور، به بی تدبیری صدا و سیما به دلیل عدم اختصاص زیرنویس و یا مترجم زبان اشاره در برنامه‌های تلویزیونی اعتراض کردند.

خبرگزاری هرانا – فعالین حقوق ناشنوایان در ایران همزمان با شیوع ویروس کرونا در کشور، به بی‌تدبیری صدا و سیما به دلیل عدم اختصاص زیرنویس و یا مترجم زبان اشاره در برنامه‌های تلویزیونی اعتراض کردند. این افراد ضمن گلایه از کیفیت زبان اشاره مورد استفاده طی دو دهه گذشته در صدا و سیما آن را “ادا و اطوارهایی” توصیف کردند که برای جامعه ناشنوایان کشور قابل فهم نیست. مهسا تهذیبی فعال حوزه ناشنوایان در گفت‌وگو با هرانا یکی از اشکالات ترجمه صدا و سیما را جایگزین کردن اشارات جدید به جای اشارات رایج و حذف حالات چهره و بالا و پایین بردن ابروها می‌داند که به گفته او نقش بسیار مهمی در فهم زبان دارد.

فعالین حقوق ناشنوایان در ایران همزمان با شیوع ویروس کرونا در کشور، به بی تدبیری صدا و سیما به دلیل عدم اختصاص زیرنویس و یا مترجم زبان اشاره در برنامه‌های تلویزیونی اعتراض کردند.

تابستان سال گذشته احسان شاهوردی، مدیرعامل شبکه ملی ناشنوایان ایران از نامفهوم بودن زبان اشاره مورد استفاده در صدا و سیمای ایران گلایه کرده و گفته بود: “صدا و سیما ۱۷ سال از زبان اشاره‌ای استفاده می‌کند که ناشنوایان متوجه آن نمی‌شوند. مسئولان صدا و سیما را قانع کردیم در کنگره ملی ناشنوایان نظر خود آنان را جویا شوند اما بهزیستی مانع شد”.

اشاره آقای شاهوردی به اصرار صدا و سیما در استفاده از «زبان اشاره استاندارد» است. به صورت کلی دو زبان اشاره در جامعه ناشنوایان وجود دارد. نخست «زبان اشاره طبیعی» که زبانی توسعه یافته و روان تر است و دوم «زبان اشاره استاندارد» که سازمان های رسمی همچون صدا و سیما مصر بر استفاده از آن هستند.

به عقیده اردوان گیتی و سارا سیاوشی دو تن از پژوهشگران حوزه زبانشناسی، فردی که در حال خواندن یک متن به (زبان) اشاره استاندارد است، خود نیز به خوبی مطلب را درک نمی‌کند. این محققان همچنین زبان اشاره استاندارد را تقلیدی از زبان اشاره آمریکایی می‌دانند که بسیاری از معادلات زبان اشاره فارسی را حذف کرده و نادرست ‌می‌داند.

احسان شاهوردی درخصوص تلاش های صورت گرفته برای برقراری ارتباط با صداوسیما در تیرماه ۹۷ گفته بود: “پس از مدت‌ها تلاش توانستیم یک جلسه با صدا و سیما داشته باشیم و این موضوع نارسایی زبان اشاره صدا و سیما را مطرح کردیم. جالب اینجا بود که دهانشان از تعجب بازماند که یعنی ما ۱۷ سال بیهوده کار کردیم. در واقع باور نکردند کارشان اشکال دارد”.

از سوی دیگر درخواست آقای شاهوردی برای زیرنویس کردن برنامه ‌های صداوسیما به بهانه کمبود بودجه نیز رد شده بود.

طی هفته های اخیر با شیوع ویروس کرونا در کشور، نیاز جامعه ناشنوایان نیز به اخبار صحیح و دست اول بیش از پیش افزایش یافته است و فعالین این حوزه در شبکه های اجتماعی به بی تدبیری صدا و سیما برای جامعه ناشنوایان ایران اعتراض کرده‌اند. آنها به پخش بدون زیرنویس و یا مترجم زبان اشاره برنامه های کودک و برنامه های آموزشی که به دلیل تعطیلی مدارس در کشور برای کودکان ناشنوا نیز ضروری است، معترض شده‌اند.

این افراد همچنین از کیفیت زبان اشاره مورد استفاده در صدا و سیما گلایه  کرده و آن را “ادا و اطوارهایی” توصیف می‌کنند که باید اخبار را از میان آنان حدس بزنند.

مهسا تهذیبی فعال اجتماعی در حوزه ناشنوایان درخصوص وضعیت زبان اشاره در ایران به هرانا گفت: “ما ناشنوایان ایران، همیشه از زبان اشاره ایرانی به شکل طبیعی استفاده می‌کنیم. یعنی زبان اشاره را طبق دستور زبان خودش به کار می‌بریم. حالات چهره و بالا پایین شدن ابرو و… بخشی از دستور زبان هستند. برخی سعی در تغییر این زبان به شکل فارسی‌سازی دارند که به آن استاندارد می‌گوییم. به طور مثال مترجم اخبار صدا و سیما، بر اساس دستور زبان فارسی به شکلی که کلمات فارسی اشاره می‌شوند، اخبار را اشاره می‌کنند. اسم این کار ترجمه نیست. زیرا که در ترجمه زبان مبدا باید به زبان مقصد برگردانده شود. ما در زبان اشاره، حروف اضافه به شکل اشاره جداگانه نداریم بلکه با حالت صورت و دست مشخص می‌شود. اما متاسفانه اشاره استاندارد شده، اشاره‌هایی برای حروف اضافه ساخته است. همچنین مترجمان صدا و سیما حالت چهره و ابرو ندارند که نقش بسیار مهمی در فهم زبان دارد. به علاوه شماری از اشارات رایج در زبان اشاره حذف و اشارات جدید جایگزین آنها شده‌اند”.

به گفته خانم تهذیبی زبان اشاره در مدارس ایران تدریس نمی‌شود و آموزش و پرورش برای مدتی حتی آن را ممنوع نیز کرده بود و دستور داده شده بود بود تا تنها از لب خوانی استفاده شود. گرچه آموزش زبان اشاره هیچگاه به صورت رسمی در ایران صورت نگرفته و جامعه ناشنوایان خود باید وظیفه مدارس را نیز برعهده بگیرند. وی ادامه می‌دهد: “جامعه ناشنوایان باید در راستای به رسمیت شناخته شدن زبان اشاره بکوشد”.

بنا به آمارهای سازمان جهانی بهداشت، ۵ درصد از جمعیت هر جامعه‌ای دارای ناتوانی‌های شنیداری است. این در حالی است که سال ۹۷ محمد فرهادی، رئیس کمیته شنوایی کشور آمار ناشنوایان و کم شنوایان ایران را ۵۲۰ هزار نفر عنوان کرده بود. عددی که با مقیاس‌های جهانی فاصله چشمگیری دارد. بنا به آمار منتشر شده بهزیستی در ایران نیز هم اکنون ۲۱۱ هزار و ۳۴۶ نفر هزار نفر ناشنوای شدید یا مطلق هستند.

به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet