شهریه نقد، آموزش نسیه
نیروی جوان، پوینده و جویای علم، سرمایه‌یی عظیم برای پیشرفت هر کشوری است. این پویندگی هیچ‌گاه خوشایند حکومت‌های دیکتاتوری نبوده و نیست….
همدلی، مظاهر گودرزی، شیوع ویروس کرونا در کنار تهدیدهایی که با خود دارد، سبب تغییر در شیوه زندگی، کار و آموزش شده است. مدارس و دانشگاه‌ها با تمام ظرفیت‌هایی که دارند و گاهی هم ندارند، در تلاش هستند کلاس‌های درس همچنان برقرار باشد و آموزش تعطیل نشود. مشکلاتی مانند ضعیف بودن خطوط اینترنت که سبب قطع و وصل کلاس‌های درس مجازی می‌شود، یا مهارت استادها در برگزاری کلاس‌های آنلاین که کیفیت آموزش را تهدید می‌کند، یا یک‌طرفه برگزار شدن کلاس‌ها که یادگیری دانشجوها را مختل می‌کند، همگی از ابعاد این شیوه جدیدِ آموزش هستند، که اغلب اعتراض‌های دانشجوها را به همراه داشته است. اما در کنار همه موارد گفته شده، حالا اعتراض به آموزش مجازی وارد فاز دیگری شده است و آن نحوه محاسبه و پرداخت شهریه کلاس‌ها برای دانشجوهای شهریه‌پرداز است. تصمیم‌گیری در این مورد به هیات امنای دانشگاه‌ها واگذار شده و دانشگاه آزاد اسلامی عنوان کرده که «امکان عودت یا کسر شهریه دانشجویان وجود ندارد.» تصمیمی که دانشجوهای ضرر دیده می‌توانند علیه آن به دادگاه شکایت کنند.
ماجرای شهریه‌های دانشگاه‌ها چیست؟
اگر با شروع سال تحصیلی جدید در مهر سال ۹۹ به هنگام ثبت نام دانشجوها در دانشگاه‌ها با فرمی روبه‌رو شدید که در آن مثلا نوشته بود: «در صورت نبود امکان برای آموزش حضوری از آموزش مجازی استفاده می‌شود و دانشجو حق اعتراض به ترتیباتِ در نظر گرفته شده را ندارد.» تعجب نکنید. چرا که تجربه ترم دوم سال تحصیلی۹۸-۹۹ نشان داد که چنانچه به هر دلیلی دانشگاه‌ها مجبور باشند کلاس‌های حضوری را به صورت مجازی پیگیری کنند این مسئله می‌تواند تهدیدی برای درآمدهای حاصله آنها از محل دریافت شهریه‌ها باشد، تهدیدی که دکتر محمدحسین ساکت، حقوقدان و استاد دانشگاه ابعاد آن را اینگونه توصیف می‌کند:«دانشجوها برای حقوق خود می‌توانند به دادگاه و دیوان عدالت اداری شکایت کنند.»اما ماجرای شهریه‌های دانشگاه‌ها چیست؟ با شیوع ویروس کرونا و برگزاری کلاس‌های مجازی به جای آموزش حضوری، سبب شده تا دانشجوهای شهریه‌پرداز به هزینه‌هایی که بابت شهریه پرداخت کرده‌اند اعتراض کنند. آنها مدعی هستند که شهریه را برای کلاس‌های حضوری پرداخت کرده‌اند و حالا که کلاس‌ها به شیوه غیر حضوری برگزار می‌شود نیاز به این است تا در خصوص اخذ شهریه‌ها تجدید نظر صورت بگیرد. تجدید نظری که بدون یک رویکرد واحد از طرف وزارت علوم گویی به دانشگاه‌ها سپرده شده و هر دانشگاه با توجه به شرایط خود به طریقی جداگانه اقدام می‌کند. مثلا دانشگاه شهید بهشتی تهران در اطلاعیه‌ای که خبرگزاری ایسنا هم آن را منتشر کرده تصمیم‌گیری در خصوص تغییر در محاسبه شهریه ترم جاری را به هیات امنای دانشگاه واگذار کرده؛ روشی که گویی دانشگاه علامه طباطبایی تهران هم آن را اتخاذ کرده است.
شجاع احمدوند معاونت آموزش دانشگاه علامه طباطبایی پیش از این در گفت‌وگویی با روزنامه همدلی گفته بود که هیات امنای دانشگاه درباره نحوه محاسبه شهریه برای دانشجوهای شهریه‌پرداز با توجه به تغییر در شیوه آموزش تصمیم‌گیری خواهد کرد. بعضی از دانشگاه‌ها هم زودتر تصمیم گرفتند و مثلا اعلام کردند که شهریه دانشجوها نصف می‌شود، به گزارش مهر ابوالفضل واحدی، معاون آموزشی دانشگاه علم و صنعت درباره مصوبات جدید دانشگاه در خصوص دانشجویان شهریه‌پرداز توضیح داده است که «برای دانشجویان پردیسی و نوبت دوم و دانشجویان مشمول پرداخت شهریه اضافه سنوات برای دروسی که در نیم‌سال جاری امتحان می‌دهند، شهریه متغیر و بخشی از شهریه ثابت به صورت نیم‌بها محاسبه می‌شود.»
دانشگاه آزاد همچنان شهریه را کامل می‌گیرد
حالا با این وجود دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه خودش در شرایط به‌وجود آمده ضرر کرده از دولت تقاضا دارد در راستای کمک به دانشجویان این دانشگاه در قالب وام‌های قرض‌الحسنه یا سایر موارد در شرایط کنونی به دانشگاه آزاد کمک کند. آن‌گونه که مهر گزارش داد، احمد حیدری، سخنگوی دانشگاه آزاد اسلامی عنوان کرده است:«امکان عودت یا کسر شهریه دانشجویان وجود ندارد، چرا که دانشگاه آزاد یک نهاد دولتی نیست؛ از طرفی کارمندان در دانشگاه‌ها حضور دارند و باید حقوق آنها پرداخت شود. از سوی دیگر کلاس‌های اساتید در حال حاضر به صورت مجازی در حال برگزاری است.»
با اعلام دانشگاه آزاد مبنی بر عدم کسر و عودت شهریه دانشجوها، سوالی که اینجا پیش می‌آید این است که اگر شهریه دریافت شده از دانشجوها برای برگزاری کلاس‌های حضوری و استفاده از خدمات دانشگاه بوده است، در صورتی که این امکان وجود نداشته باشد و کلاس‌ها به هر دلیلی مانند شیوع ویروس کرونا و لزوم پیشگیری از مبتلا شدن دانشجوها و استادها به این ویروس، به شیوه غیر حضوری برگزار شود، همچنان باید همان میزان شهریه از دانشجوها گرفته شود؟ روزنامه همدلی برای بررسی ابعاد حقوقی ماجرا این پرسش را از محمدحسین ساکت، حقوقدان و استاد دانشگاه پیگیری کرده است، ساکت در پاسخ به این پرسش عنوان می‌کند:«از نظر حقوقی وقتی ما قرارداد و تفاهمی میان دو طرف داریم (دانشجو و دانشگاه) که اصل بر آموزش حضوری است، یعنی وقتی دانشجویی رفته است دانشگاه ثبت نام کرده، هزینه‌ای که پرداخت کرده و پذیرفته است که پرداخت بکند برای برگزاری کلاس‌های حضوری بوده است و حالا اگر قرار است که ترتیب دیگری برای آموزش صورت بگیرد، یعنی آموزش مجازی شود، این یعنی قرارداد اولیه کنار رفته و لزوم بازتعریف قرارداد دیگری احساس می‌شود، بنابراین باید یک قرارداد جدید در پیوست و مکمل آن قرار اولیه وجود داشته باشد.»
پیگیری حقوق دانشجوها از طریق دادگاه
این وکیل دادگستری ادامه می‌دهد:«بنابراین از منظر منطق حقوقی، دانشجوها این حق را دارند که به پرداخت شهریه‌های خود معترض باشند. حالا اینکه برای آن مقدار از کار در فضای مجازی چه مبلغ پول باید پرداخت شود آن یک مسئله دیگری است و باید مجدد هزینه‌ها محاسبه شود و به ازای خدماتی که به شکل جدید ارائه می‌شود، هزینه دریافت شود.»ساکت در پاسخ به این پرسش که بعضی‌ها مدعی هستند وقتی هیچ قرارداد مکتوبی میان دانشگاه و دانشجو وجود ندارد که هزینه‌های دریافت شده بابت شهریه تنها برای آموزش حضوری است نه آموزش به شکل دیگری، بنابراین امکان پیگیری قضایی وجود ندارند، عنوان می‌کند:«این قرارداد می‌تواند مکتوب بوده باشد یا عرف باشد و عرف بر آموزش حضوری است. مثلا اگر در یک دانشگاهی هر دو شیوه آموزش، حضوری و در غیاب آن به‌صورت مجازی تعریف شده باشد و البته همه ابعاد آن و نحوه استفاده از هر طریق به شکل صریح قید شده باشد امری جدا است، اما اگر قراردادی وجود ندارد، عرف آموزش در دانشگاه‌ها آموزش حضوری است.»
این حقوقدان در پایان عنوان می‌کند:«بنابراین از نگاه حقوقی یک دانشجو می‌تواند این را به دادگاه و دیوان عدالت اداری ببرد و درخواست مطالبه حق خود را داشته باشند، چراکه آن قرارداد اولیه نقض شده است.»
به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet
