دیدار با نقش

بسیاری از منتقدان و نظریه‌پردازان، و در اساس، در تعریفی که از سینما ارائهٔ می‌شود، سینما را هنر هفتم می‌نامند، هنری که، درعین‌حال، در بسیاری از آفرینش‌هایش ترکیبی از شش هنر دیگر است. ایسنا، ۳۰ فروردین‌ماه ۱۳۹۶، در ‌گزارشی به‌نقل از روزنامه “قانون”، می‌نویسد: “سینما، هنر هفتم. این جادوی نور و رنگ و صدا که می‌ریزد بر پرده نقره‌ای و تماشایی‌ترین تصاویر را قاب می‌بندد در چشم مخاطبان، مخاطبانی که آمده‌اند به تماشا، یکی رؤیا می‌بیند و یکی تجربه. یکی می‌بیند که تلخی بدود در فکرش و چنان رخنه کند در خاطرش که تا ساعت‌ها آنچه دیده یادش نرود، دیگری نیز می‌نشیند روی صندلی و زل می‌زند به پرده نقره‌ای تا رؤیا ببیند و رؤیا.” سینما به‌دلیل اتکای به صنعت و فن و ابزارهای فنی، به هنر قرن بیستم معروف شده است…

همدلی: تندیس علی نصیریان بر اساس نقش‌آفرینی این بازیگر در فیلم سینمایی «کمیته مجازات» در موزه سینما رونمایی شد. علی نصیریان بعد از رونمایی از این تندیس در تالار معاصران موزه سینما با قدردانی از سازندگان و بیان این‌که ساخت این تندیس حس خوبی را به او منتقل کرده است، گفت: «یادم می‌آید علی حاتمی به من می‌گفت، دلم می‌خواهد هزاردستان آلبومی از خودت، کشاورز، انتظامی، رشیدی و مشایخی شود و این جمله من را برای پذیرفتن نقش ابوالفتح صحاف مشتاق‌تر کرد.» بازیگر نقش ابوالفتح افزود: «دو ماه در گرمای تابستان سر فیلم‌برداری برای این نقش بودم. این شخصیت یک صحاف بود که بیماری سل داشت و به خاطر همین بیماری از همسرش جدا می‌شود. سکانس جدایی او از همسر و فرزند، برای من بسیار جذاب بود و بسیار مرا تحت تاثیر قرار داد.» او توضیح داد: «علی حاتمی اعتقاد زیادی به صدای دوبلور بر روی شخصیت‌های فیلم‌هایش داشت، زیرا می‌گفت دوبلورها به کیفیت شخصیت‌ها اضافه می‌کنند. ناصر طهماسب دوبله بسیار خوبی برای دو نقش من در هزاردستان و کمال‌الملک داشت. حتی خودش سر صحنه می‌آمد و نگاه می‌کرد زیرا من ترکی بلد نبودم. البته من معتقدم که بهتر است بازیگر خودش صحبت کند، زیرا یک بُعد از شخصیت بیان و صدا است که اگر آن را از بازیگر بگیریم به کیفیت لطمه می‌زند.»

علی حاتمی در شیوه بازی ما دخالت نمی‌کرد

نصیریان درباره همکاری‌اش با کارگردان‌های مختلف هم توضیح داد:«شیوه‌ای که برای کارم دارم این است که نظراتم را از وقتی متن را می‌خوانم با کارگردان در میان می‌گذارم و در مورد فیلم‌های حاتمی نیز به همین شکل بود. البته مرحوم حاتمی خیلی دخالت نمی‌کرد و دست ما را باز می‌گذاشت. این‌که چطور بازی کنیم مربوط به خود بازیگر است و اغلب کارگردان‌ها رئوس و دیالوگ‌ها را کنترل می‌کنند. بازیگری خود کاری خلاقانه است. در ابتدای کار، بازیگر باید شخصیت را تجسم کند و ابعاد دیگر آن صدا و لحن است.» او درباره همکاری و مراوداتش با چهره‌های ماندگار سینما از جمله انتظامی، کشاورز، رشیدی و مشایخی نیز گفت: «هیچ وقت بین من و همکارانم رقابتی وجود نداشت. یکی از نکته‌های مهم این بود که هیچ وقت با هم وارد حاشیه نمی‌شدیم. همیشه با هم کار می‌کردیم و در مورد نقش‌هایمان حتی با هم مشورت می‌کردیم. من معتقدم نکته‌یابی‌ها در گفت‌وگو به‌ وجود می‌آید زیرا با گفت‌وگو روابط خیلی نزدیک‌تر می‌شود. درست است که مدرسه بازیگری و کلاس تئاتر رفتم، اما این‌ها درمان درد من نبود. درمان من نشستن با آدم‌هایی همچون فرخ غفاری و فریدون رهنما، منوچهر انور و داوود رشیدی بود که از آن‌ها بسیار آموختم.»

بازیگری شوق، وجد و دلبستگی می‌خواهد

نصیریان با بیان این‌که سینما را از داریوش مهرجویی یاد گرفته است، ادامه داد: «مهرجویی بسیار باسواد است و من در چند فیلم او حضور داشتم. او یکی از باسوادترین، خلاق‌ترین و کاربلدترین کارگردان‌ها است و به گردن سینمای ایران حق دارد. من در تئاتر تلویزیونی «گاو» هم حضور داشتم که با فیلمی که مهرجویی ساخت بسیار متفاوت بود، زیرا فیلم مهرجویی بسیار خلاقانه ساخته شد و او و غلامحسین ساعدی برایش فیلم‌نامه جدیدی نوشتند.» او با اشاره به علاقه جوانان به حوزه سینما گفت: «بازیگری شوق، وجد و دلبستگی می‌خواهد و متاسفانه زمانه امروز مانند زمانه ما نیست. در زمان ما یک سالن کوچک ۹۰نفره بود که ما التماس می‌کردیم تا مخاطب بیاوریم، نظراتشان را جویا شویم و متوجه اشکالات کارمان بشویم. اولین کلاس تئاتر را در سال ۳۰ رفتم. آن زمان ما در خرابه‌های سنگلج تمرین می‌کردیم، اما متاسفانه امروز همه انتظار فرش قرمز دارند.» در ادامه فاطمه معتمد آریا، رئیس صنف بازیگران سینمای ایران،گفت: «در حرفه بازیگری من، شاگرد استاد نصیریان هستم. علی نصیریان نماینده یک نسل تکرارنشدنی در بازیگری است. بخش عظیمی از آن مربوط به دوره خاص بازیگری و بخش مهم‌تر مربوط به خودشان و نسلی است که به این حرفه هویت و شخصیت دادند، یعنی از هیچ، چیزی ساختند که شبیه تخت جمشید برای ما در تاریخ فرهنگمان ارزشمند است و مانند یک بنای تاریخی پایه‌هایی را گذاشتند که درحال حاضر من هم به عنوان یک بازیگر شناخته می‌شوم.»

نمی‌توانیم بازی بدی از نصیریان به یاد بیاوریم

معتمدآریا افزود: «علت موفقیت، محبوب بودن و استثنایی بودن آن نسل مربوط به روش، نگرش و پذیرش‌شان از این حرفه است که مثل یک اثر تاریخی، بنایی را برای ما گذاشتند که بسیار ارزش دارد. نمی‌شود نقشی از علی نصیریان را نام ببریم و آن را دوست نداشته باشیم. وقتی می‌گوییم او نماینده یک نسل تکرارنشدنی است به این دلیل است که نمی‌توانیم نقشی را پیدا کنیم که او بد انجامش داده باشد.» رضا کیانیان از دیگر میهمانان این برنامه که عصر شنبه، ۲۱ تیرماه برگزار شد، گفت: «در فیلم «مسخره‌باز» افتخار داشتم و در خدمت ایشان بودم و اتفاقاتی را دیدم که در سال‌های اخیر کمتر دیده می‌شود؛ اتفاقاتی که برای نسل ایشان و نسل ما وجود داشت و کم‌کم درحال محو شدن است. ایشان همیشه زودتر سر صحنه حاضر می‌شد و می‌دانست باید چه کاری انجام بدهد، همیشه شادابی و طراوت خود را حفظ می‌کرد و اگر با او صحبتی می‌کردیم، درباره بازیگری و سوابقش بود که از او بسیار آموختیم.»

برای هر بازیگری، کار با علی نصیریان آرزو است

کیانیان یادآور شد:«وقتی فاطمه معتمدآریا می‌گوید علی نصیریان از نسلی طلایی و تکرارنشدنی است، یعنی این نسل اولین نسل تحصیل‌کرده تئاتر و سینمای ایران بوده است. البته قبل از این نسل کسان بسیار اندکی بودند که تحصیل‌کرده این رشته به حساب می‌آمدند اما کسانی که مدرسه هنرهای زیبا را گذراندند، درواقع این نسل بودند. بازیگرانی داریم که از قبل از انقلاب تا به امروز یک نقش را تکرار می‌کنند، شیرین و دوست‌داشتنی هم هستند اما زمانی که چهره‌شان به‌هم می‌ریزد، دیگر نمی‌توانند بازی کنند، اما عده‌ای هم هستند که بازیگرند و چهره و قد آن‌ها در بازی‌شان اهمیت ندارد به همین دلیل هرچقدر سن‌شان بگذرد باتجربه‌تر و جاافتاده‌تر می‌شوند. آقای نصیریان از جوانی بازی می‌کرد و هنوز هم بازی می‌کند و هیچ فردی به سن ایشان کار ندارد یعنی الان که بازی می‌کند همان علی نصیریان است و ۴۰ سال پیش هم که بازی می‌کرد باز هم علی نصیریان بود.»
به نقل از روابط عمومی موزه سینما، کیانیان درباره نگاهش به علی نصیریان در سال‌های جوانی خود گفت: «برای هر بازیگری آرزو است که با بزرگانی مانند علی نصیریان همبازی باشد. من در سن ۲۱سالگی از مشهد به تهران آمدم و به دانشکده هنرهای زیبا رفتم تا درس بخوانم. در آن زمان آقای نصیریان گُل تئاتر کشور بود که نمایش‌نامه می‌نوشت، بازیگر بود، کارگردانی انجام می‌داد، درباره بحث‌های تئوریک صحبت می‌کرد و من که تازه وارد دانشگاه شده بودم فکر می‌کردم صدها سال زمان می‌برد تا به بازیگری مانند او برسم که این همه کار کرده و تجربه دارد و این‌که با چنین شخصیتی همبازی شوم، بسیار برایم خوشحال‌کننده بود.»
او ادامه داد: «متاسفانه با بعضی بازیگران پیشکسوت بازی نکردم و غم آن بر دلم باقی مانده است و خیلی دوست داشتم بازی کنم.»
تندیس علی نصیریان به سفارش موزه سینمای ایران بر اساس نقش‌آفرینی نصیریان در فیلم سینمایی «کمیته مجازات» برگرفته از سریال «هزاردستان» علی حاتمی و توسط حسین اردستانی طراحی و ساخته شده است. این گریمور سینما و تلویزیون، در زمینه مجسمه‌سازی هم نامی شناخته شده به حساب می‌آید و آثارش در خارج از کشور هم به نمایش درآمده است.

به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet