آنکارا در مسیر رویارویی با آتن

آنکارا وارد فاز جدیدی از تنش در منطقه شده و حالا به سمت تقابل بیشتر با آتن می‌رود. هرچند به گفته کارشناسان کمی برای قضاوت درباره افزایش تنش‌‌ها بین این دو کشور زود است، اما بررسی رفتار سیاسی ترکیه نشان می‌دهد که آنکارا قصد ندارد از مواضع خود عقب‌نشینی کند. وزیر خارجه ترکیه اعلام کرده که این یونان است که قصدی برای مذاکره ندارد…..

به گزارش همدلی، ناتو اعلام کرد که بین یونان و ترکیه بر سر مناقشه دریای مدیترانه شرقی توافقی حاصل شده اما یونان این مساله را رد کرد که مذاکراتی برای کاهش تنش انجام می‌شود. به گزارش شبکه خبری دویچه وله، امیدها برای یک نقطه عطف در کاهش تنش‌ها بین یونان و ترکیه در دریای مدیترانه شرقی روز پنجشنبه پس از آن از بین رفت که مقام‌های یونان این مساله را رد کردند که توافقی برای گفت‌وگو با ترکیه قرار است انجام شود. ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو اما اعلام کرده بود که دو طرف توافق کردند تا «مذاکرات فنی» برای جلوگیری از درگیری‌های تصادفی نظامی در منطقه انجام دهند. وی در بیانیه‌ای اعلام کرد: من ارتباطم را با تمامی متحدان نگران برای یافتن راه حلی برای این تنش حفظ می‌کنم.
چند ساعت پس از این توئیت، آتن برنامه‌ریزی برای چنین ‌‌گفت‌وگویی را رد کرد و یکی از مقام‌های یونان گفت که بیانیه ناتو بر اساس واقعیت منتشر نشده است. این مقام مسئول که خواست نامش فاش نشود، گفت: کاهش تنش تنها با خروج سریع تمامی‌های ناوهای ترکیه از ‌آب‌های فلات قاره‌ای یونان به دست می‌آید.
وزارت خارجه ترکیه نیز در بیانیه‌ای در حمایت از ابتکارعمل ناتو اعلام کرد، مذاکرات تنها برای حل مشکلات دو جانبه نیست، بلکه برای تمرکز بر اقدامات نظامی دو کشور صورت می‌گیرد. در این بیانیه آمده است: ما تاکید می‌کنیم که کشورمان آماده ‌‌گفت‌وگویی بی‌قید و شرط برای یافتن راه‌حل‌هایی بادوام و عادلانه با یونان در تمامی مشکلات بین ما در چارچوب قانون بین‌الملل است.

موضع آنکارا علیه مذاکره با یونان

در همین حال مولود چاووش‌اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه تاکید کرد که دروغ یونان درباره میانجی‌گری ناتو بین آنکارا و آتن ثابت کرد که این کشور خواهان مذاکره نیست. به گزارش ایرنا از آناتولی، وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرد که همتای یونانی وی پیشنهاد آنکارا برای مذاکره بدون پیش‌شرط درباره تنش در مدیترانه شرقی را نپذیرفته است.
به گزارش ایرنا، کریاکس میتسوتاکیس نخست‌وزیر یونان پیشتر اعلام کردکه برای شروع گفت‌ وگو بین آتن با آنکارا، ترکیه ابتدا باید تهدیداتش علیه یونان را کنار بگذارد.
این مقام ارشد یونانی همچنین رسما خبر داد که یونان از مذاکرات و گفت‌‌وگوهای فنی با ترکیه که ناتو میانجی آن شده بود، رسما خارج شد.
اختلافات بین یونان و ترکیه بر سر منابع انرژی در دریای مدیترانه از هفته‌‌های گذشته رو به فزونی است؛ ورود فرانسه به این معرکه و پس آن اعزام یک ناو آمریکایی به ‌آب‌های مدیترانه باعث شده اوضاع جاری در این منطقه پیچیده‌تر شود. درهمین حال «فواد اوکتای» معاون رئیس‌جمهور ترکیه موضع اتحادیه اروپا در قبال فعالیت‌های آنکارا در مدیترانه شرقی را «فاقد صمیمیت» خواند.
وی در این باره گفت: موضع اتحادیه اروپا در قبال فعالیت‌هایی که در فلات قاره‌ای خود در مدیترانه شرقی انجام می‌دهیم غیرصمیمانه است، زیرا از یک سو به گفتمان فراخوانده می‌شویم و از سوی دیگر به دنبال طرح‌های دیگری هستند. اوکتای اضافه کرد: ما به زبان صلح و دیپلماسی به خوبی اشراف داریم، اما وقتی مسئله محافظت از حقوق و منافع ترکیه در میان باشد، در انجام اقدامات لازم تردید نمی‌کنیم. فرانسه و یونان این را بهتر از هر کسی می‌دانند. پیش از این رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه نیز با ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو پیرامون مسائل منطقه‌ای به‌ویژه تحولات دریای مدیترانه شرقی تلفنی گفت‌وگو کرد. اردوغان در این گفت‌وگوی تلفنی ضمن اشاره به ‌‌این‌که ترکیه خواهان یافتن یک راه‌حل عادلانه برای مسئله مدیترانه شرقی است، تاکید کرد: به حفاظت از حقوق و منافع ملی کشورمان در هر زمان و مکانی ادامه خواهیم داد. وی در این گفت‌وگوی تلفنی با استولتنبرگ همچنین اظهار داشت: ناتو باید به مسئولیت خود در قبال نقض قوانین بین‌المللی و اقدامات یک جانبه‌ای که به صلح منطقه‌ای آسیب می‌رساند، عمل کند.
این در حالی است که، «جوسپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز از اقدام اتحادیه برای آماده کردن فهرستی از تحریم‌ها علیه ترکیه خبر داده است. بورل در یک کنفرانس خبری مشترک با «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان در برلین، افزود: این تحریم‌‌ها ممکن است شامل افراد، کشتی‌ها یا استفاده ترکیه از بنادر اروپایی و تحریم اقتصاد آن کشور باشد. تنش‌های میان ترکیه و یونان به خصوص در پهنه آبی مدیترانه و دریای «اژه» در ماه‌های اخیر به دلایل مختلف افزایش یافته، به گونه‌ای که دو طرف ضمن افزایش توانمندی‌های نظامی خود، تهدیداتی را هم رد و بدل می‌کنند که به همین علت این پرسش نزد بسیاری ایجاد شده که «آیا آنکارا و آتن راه جنگ و نزاع را در پیش گرفته‌اند».
هر چند بسیار زود است که درباره جنگ و برخورد گرم و داغ میان آنکارا و آتن صحبت شود،‌ اما طراحان این پرسش دلایل و نشانه‌های زیادی در دست دارند که امکان هرگونه برخورد نظامی میان طرفین را نه تنها منتفی نمی‌دانند، بلکه وقوع آن را نیز بسیار محتمل و قوی ارزیابی می‌کنند. البته کارشناسان و ناظران زیادی هم هستند که هنوز به این نتیجه نرسیده‌اند که ترکیه و یونان به این زودی‌ها وارد نزاع و جنگ مستقیم شوند. بر این اساس صرف نظر از دلایل و ادله‌ای که وقوع یا عدم وقوع جنگ در مدیترانه و به خصوص حوزه آبی اژه مطرح می‌شود، سعی شده به صورت اجمال و کوتاه شرایط و تحولات را به گونه‌ای مورد بررسی قرار دهیم که نزدیکترین امکان و نتیجه از تحولات کنونی میان ترکیه و یونان به دست آید.

رودررویی ترکیه و یونان در یک بستر تاریخی

اختلاف‌ها میان آنکارا و آتن را باید به طور ویژه در بستر تاریخ جست‌وجو کرد، چرا که نزاع ترک‌ها و یونانی‌ها ریشه در برخی مسایل در تاریخ دارد و به دلیل وجود پارامترهایی، اختلافات این دو شاید در جهان کنونی کم‌سابقه و حتی بی‌سابقه باشد و اگر بخواهیم نمونه‌ای برای این دست از اختلافات در جهان معاصر بیابیم، شاید برخوردهای هند و پاکستان از این دست تنش‌ها باشد.
اساسا به دلایل تاریخی یونان و مسئله این کشور بخشی از مسائل سیاسی، اجتماعی و حتی فرهنگی ترکیه به شمار می‌رود، همانطور که ترکیه نیز بخشی از مسائل داخلی یونان محسوب می‌شود. در زمان حکمرانی ترکان عثمانی بر بخشی از جغرافیای جهان، یونان نیز مانند سایر قلمروهای اروپایی تحت حاکمیت عثمانی‌ها مدت‌ها زیر سلطه آنان بود. عثمانی تا مدت‌ها بر بخش‌های مهمی از جهان از جمله سرزمین‌های اروپایی حکومت می‌کردند. قلمروی تحت سلطه آنها از منطقه بالکان و سواحل دریای «سیاه» و شرق اروپا گرفته تا خاورمیانه عربی شامل بخش‌های بزرگی از شبه جزیره عربستان و شمال آفریقا به جز مراکش را در بر می‌گرفت.