شرور‌گردانی در شهر؛ مقابله با جرم یا کمک به گسترش آن
ویدیوی گرداندن و کتک زدن چند مجرم در خیابان‌های تهران با انتقاد شدید در شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو شد.
همدلی| برخی می‌گویند این مجازات جرم و جنایت را در کشور افزایش می‌دهد، برخی آن را نمایشی برای زهر چشم گرفتن از جامعه می‌دانند. با این حال فعالان شبکه‌های اجتماعی نسبت به کتک زدن مجرم واکنش منفی نشان دادند. برخی نوشتند که اجرای مجازات حد اسلامی حدود و ثغوری دارد این در حالی است که تصاویر منتشر شده از گرداندن مجرمین در خیابان‌های تهران نشان می‌دهد بدون حدودی به سر و صورت این مجرمین ضربه زده می‌شود. طرح «مجرم گردانی» از طرح‌های برخورد با اراذل و اوباش است که در چند سال گذشته از طرف پلیس با هدف صیانت از جامعه و تامین امنیت شهروندان در حال اجراست. چرخاندن افرادی که متهم به مزاحمت برای نوامیس، دزدی و زورگیری، برهم زدن امنیت شهروندان و…هستند، در قالب اجرای طرح فوق قرار دارد. در روزهای اخیر فیلمی از چرخاندن تعدادی مجرم در خیابان‌های شهر در حالی که از طرف ماموران کتک می‌خورند و تحقیر می‌شوند، در حال دست به دست شدن در فضای مجازی است. البته این نخستین بار نیست که مجرمین توسط نیروهای انتظامی و در حالی که سوار بر وسیله نقلیه هستند در شهر چرخانده می‌شوند، این شکل از مجازات که گاهی با انداختن آفتابه بر گردن مجرم، پوشاندن لباس زنانه و در گذشته‌های دورتر سوار الاغ کردن به شکل وارونه، انجام می‌شد، مسبوق به سابقه است. سوال این جاست که این کار در تقابل با قانون، حقوق بشر و اصل کرامت انسانی قرار ندارد؟
در تصاویری که منتشر شده، مجرمین در حالی که از سوی ماموران نقاب‌پوش پلیس کتک می‌خورند و به خودشان فحش می‌‌دهند، در حضور جمعیتی که در محل حضور دارند، گردانده می‌شوند. شماری دور ماشین نیروی انتظامی جمع شده و با موبایل از این صحنه فیلم می‌گیرند. بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی این کار را تحقیرآمیز و توهین به کرامت انسانی توصیف کرده‌اند. کاربر یک وکیل در این باره نوشته: «آقایون مسئول این فیلم هم سیاه‌نماییه؟ کتک زدن مجرم، تحقیرش، اجبارش به توهین کردن به خودش، طبق کدوم قانون انجام میشه؟ خبرگزاری میزان، روابط عمومی قوه قضاییه، معاونت‌های حقوق بشر و حقوق شهروندی چه جوابی دارن؟ اگه بگیم این شهر مگه دادستان و قاضی و قانون نداره که شخصی رو اینطور». در این میان رئیس پلیس امنیت عمومی تهران به میزان گفته است: «این متهم چند هفته پیش همراه چند نفر دیگر با دو خودرو به مغازه‌ای در منطقه ۱۵ تهران حمله کرده بودند. به گفته پلیس متهم به اردبیل گریخته بود که توسط پلیس امنیت عمومی دستگیر و با عنوانی که پلیس اراذل سطح یک لقب داده، در منطقه گردانده شد.»
افسر این پرونده گفت: «حدود سه هفته پیش، این متهم به همراه ۸ نفر دیگر به یک مغازه در محله رضویه (کاروان سابق) حمله کرده و پس از درگیری، تخریب و تیراندازی گریخته بودند.» متهم نیز به خبرگزاری میزان گفته: «در کار مسگری هستم. چند سابقه کیفری مثل دعوا و درگیری دارم و چند سالی زندانی بودم. پس از ازدواج دیگر دعوا نکردم و توبه کردم؛ البته به جز مورد آخر.»
چند روز پیش هم پلیس گیلان افرادی را که در بیمارستان پورسینای رشت با قمه و چاقو با یکدیگر درگیر شده بودند، دستگیر کرد و در محل وقوع درگیری گرداند. گرداندن مجرمان یا متهمان در محل وقوع ماجرا که پلیس آن را «طرح گرداندن اوباش و اراذل» می‌نامد با انتقادهای بسیاری روبه‌رو شده است. با وجود افزایش انتقادها جانشین معاونت اطلاعات و امنیت ستاد کل نیروهای مسلح چنین کاری را مطالبه رهبری دانست. مجید میراحمدی گفت: اراذل و اوباش برای مردم مشکلاتی به وجود آورده و باعث نگرانی خاطر آنها شده‌اند. در بررسی‌های انجام شده، سررشته‌هایی از حمایت گروه‌های معاند و ضد انقلاب خارج‌نشین از این افراد به دست آمده است.»
او همچنین برخورد با افراد شرور را نه فقط وظیفه پلیس ایران که تکلیف تمام نیروهای مسلح کشور دانست و گفت: «به عنوان نماینده رئیس ستاد کل نیروهای مسلح اعلام می‌کنم که امروز مطالبه اصلی مقام معظم رهبری و فرمانده کل قوا خشکاندن ریشه‌های ناامنی در جامعه است.»
شماری از کارشناسان معتقدند که چنین کاری نه تنها موجب جلوگیری از بروز جرم در آینده نخواهد شد بلکه تاثیرات مخربی را نیز به دنبال دارد. منتقدان و شماری از وکلا در شبکه‌های اجتماعی نوشته‌اند که در قانون ایران به مجرم‌گردانی اشاره‌ای نشده است و چنین کاری غیرقانونی و در تضاد با حفظ کرامت و آبروی افراد است. اما به اعتقاد آنها، جدا از ایرادهای قانونی، نمی‌توان از عواقب روحی و روانی چنین اعمال خشونت‌آمیزی در جامعه و نقش آن در ترویج خشونت نیز غافل شد. نمایش‌هایی که منتقدان آن می‌گویند نه تنها نقض قانون است بلکه به قلدری پلیس هم تعبیر می‌شود و موجب عادی‌سازی چنین رفتارهایی در جامعه خواهد شد. در ارتباط با این موضوع هم محسن شاهین، وکیل دادگستری، معتقد است: «برخورد قهرآمیز پلیس صرفا شاید ارتکاب را در مدت محدودی کاهش دهد اما کمکی به رفع دلایل وقوع جرم نمی‌کند و حتی ممکن است، نحوه دستگیری و محاکمه این افراد باعث ایجاد حس انتقام نهفته در آنها در آینده از جامعه شود.» شاهین به خبرگزاری ایلنا گفت: «اقداماتی مثل چرخاندن در شهرها و کتک زدن هیچ کارکرد مثبتی نخواهد داشت و حتی باعث مشهور شدن این مجرمین در جامعه و گسترش اقدامات مجرمانه که عینا قابل مشاهده نیز هست و یا همدردی آحاد جامعه در برخی از موارد با آنها می‌شود.»
به گفته او قوانین جرم‌زا، ترویج خشونت در فضای مجازی، وضعیت اقتصادی نابسامان و ایجاد فاصله طبقاتی اجتماعی، برنامه‌های آموزشی خنثی، افزایش یأس و ناامیدی نسبت به پیشرفت و ایجاد زندگی متعارف در آینده را از دلایل وقوع نزاع‌های خشونت‌آمیز خیابانی دانست.
به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet
