بودجه آسیب‌های اجتماعی

آسیب‌های اجتماعی این روزها بیشتر شده است. جمعیت بیشتری به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند و فقر مطلق آشکارا در گوشه و کنار شهر دیده می‌شود. سن اعتیاد پایین آمده و برخی از زنان و مردان مبتلا به اعتیاد بودن هیچ سرپناهی شب را تا صبح زیر آسمان شهر سپری می‌کنند. …

به گزارش همدلی، حاشیه‌نشینی‌ زیاد شده طوری‌که هرازگاهی تصاویر ناراحت‌کننده تخریب آلونکِ زن سرپرست یک خانواده حال و احوال آدمی را آشفته می‌کند. خانواده‌هایی که یک یا چند عضو معلول در خود دارند توان پرداخت هزینه‌های سرسام‌آور نگهداری آن‌ها را نداشته و به سمت سازمان‌های حمایتی مانند بهزیستی دست یاری دراز می‌کنند. اگر همین سازمان‌های دولتی و خصوصی که در حوزه آسیب‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند بودجه کافی نداشته باشند، چطور می‌خواهند جوابگوی خیل کسانی باشند که امروز به آن‌ها محتاج هستند؟ این درحالی است که برخی از کارشناس‌ها معتقدند لایحه پیشنهادی بودجه ۱۴۰۰ توجه اندکی به آسیب‌های اجتماعی داشته است. درهمین‌باره سیدحسن موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران روز گذشته در یک لایو(بخش‌زنده) اینستاگرامی بی‌توجهی بودجه۱۴۰۰ به آسیب‌های اجتماعی را نوید روزهای سخت برای سال آینده توصیف کرد.
او گفت: «رفاه و تامین‌اجتماعی بخش‌های گسترده‌ای مانند بیمه‌های اجتماعی، امدادونجات، بخش توان‌بخشی و حمایتی دارد. به‌همین دلیل هم انتظار می‌رود در بودجه توجه بیشتری به آن شود. اگر بین بودجه پیشنهادی ۱۴۰۰ و سال ۱۳۹۹ مقایسه‌ای داشته باشم در مجموع بودجه رفاه در بخش حمایتی آن ۷۰درصد رشد داشته که بیشتر به‌خاطر یارانه‌های معیشتی است. در بخش توانبخشی ۹.۱درصد رشد داشته و رفاه اجتماعی با ۴۱درصد رشد منفی مواجه شده، همچنین بیمه‌های اجتماعی ۲۰درصد رشد و امدادونجات ۸.۳درصد رشد داشته‌اند، آن هم برای کشوری که دائم بحران‌های طبیعی مانند سیل را تجربه می‌کند، اما این درصدهای رشد نباید ما را فریب دهد، چراکه پایه بودجه آسیب‌های اجتماعی بسیار ضعیف است. با این اوصاف مطمئناً ما در سال آینده بحران بیشتری را در حوزه پاسخگویی به مطالبات و نیازهای جامعه هدف حوزه اجتماعی خواهیم داشت.»

اعتیاد و بودجه

موسوی‌چلک با اشاره به اهمیت توجه به اعتیاد به عنوان آسیبی که بی‌توجهی به آن سبب تشدید و ایجاد سایر آسیب‌های اجتماعی می‌شود، بیان کرد: «طبق بررسی‌هایی که انجام شده اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان‌ها اولویت اول در آسیب‌های اجتماعی است. تاثیری که اعتیاد روی افزایش سرقت و خشونت خانگی دارد بسیار زیاد است. امروز طبق اعلام رسمی ستاد مبارزه با مواد مخدر ۴میلیون و ۴۰۰هزار معتاد داریم، از طرفی کشور ما در همسایگی دو کشوری هست که بزرگ‌ترین تولید کنند مخدر هستند. چیزی حدود ۷۰تا ۷۵درصد زندانی‌های ما به‌خاطر مواد مخدر است. بنابراین، اعتیاد دغدغه کارشناسان و مردم و مسئولین است. با این وجود فکر می‌کنید چه اتفاقی در این زمینه در بودجه ۱۴۰۰ افتاده؟ بودجه مقابله با مواد مخدر ۱۱.۴درصد رشد منفی داشته که با هیچ منطقی جور درنمی‌آید.» وی ادامه داد: «وقتی برنامه‌ریزی می‌کنیم اولین مرحله بررسی وضعیت موجود است، وضعیت موجود درباره اعتیاد به ما می‌گوید که اعتیاد دارد زنانه‌تر می‌شود، نوع مواد مخدر دارد خطرناک‌تر می‌شود، سن مصرف پایین‌تر می‌آید، بنابراین با چه منطقی در بودجه ۱۱.۴درصد سهم مقابله با اعتیاد را کاهش می‌دهیم؟ شما امروز معتادهایی را که در شهر هستند به‌راحتی می‌بینید، آن‌ها در حال بیشتر شدن هستند، اعتیاد تاثیر زیادی روی چرخه آسیب‌های اجتماعی دیگر می‌گذارد، بنابراین به‌نظرم بودجه پیشنهادی واقعیت موجود در حوزه اعتیاد را درک نکرده است.»

حاشیه‌نشینی و بودجه

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در واکنش به بودجه ۱۴۰۰ یادآور شد: «حاشیه‌نشینی جزء پنج اولویت ما در حوزه آسیب‌های اجتماعی است. طبق آمارهای رسمی بین ۲۰ تا ۲۱میلیون نفر از مردم کشور ما در جاهایی زندگی می‌کنند که حداقل خدمات عمومی را ندارند، بین ۱۰ تا ۱۱میلیون آن‌ها در سکونت‌گاه‌های غیر رسمی زندگی می‌کنند. خدمات عمومی مانند خدمات بهداشتی، آموزشی، درمانی، در حوزه حاشیه‌نشینی طبق لایحه بودجه ۱۲.۹درصد نسبت به سال گذشته رشد منفی داشته است. این درحالی است که ما می‌دانیم سکونت‌گاه غیررسمی در حوزه آسیب‌های اجتماعی بستری برای گسترش جرم و آسیب‌های اجتماعی هستند. بنابراین با چه منطقی این کار انجام شده است درحالی‌که دولت متعهد شده تا سال ۱۴۰۰ همه این مناطق حداقل رفاه عمومی را داشته باشند.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «با چه منطقی بودجه‌ای را که قرار است برای بالا بردن شاخص‌های رفاه در مناطق حاشیه‌نشین استفاده شود، کاهش می‌دهیم درحالی‌که می‌دانیم بسیاری از شورش‌های اجتماعی بعد از انقلاب از همین مناطق شروع ‌شده است. ما می‌دانیم آسیب‌های اجتماعی با امنیت جامعه گره خورده است، ما می‌دانیم آسیب‌های اجتماعی نظام خانواده را تحت شعاع قرار می‌دهد، سرمایه انسانی و اجتماعی ما را از بین می‌برد، اگر به حوزه آسیب‌های اجتماعی توجه نکنیم باید در آینده خسارت‌های زیادی بپردازیم، امروز این آسیب‌ها مشهود شده است. به‌جای این‌که روی این مسائل توجه بیشتری داشته باشیم برعکس در بودجه روند کاهشی داریم، نتیجه این کار این می‌شود که بی‌خانمان‌های بیشتر خواهد شد.»

کودکان، زنان سرپرست خانوار، بهزیستی و بودجه

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با اشاره به بررسی بودجه ۱۴۰۰ یادآور شد: «در حوزه زنان سرپرست خانوار پیش‌بینی شده ۲۵درصد رشد برای مستمری این زن‌ها داشته باشیم، شما حساب کنید ۲۰۰هزار تومان ۲۵درصدش چقدر می‌شود؟ برای خانواده ۵نفر و بیشتر که ۶۰۰هزار تومان کمک هزینه می‌دادند، ۲۵درصدش چقدر می‌شود؟ از طرفی تورم چقدر افزایش پیدا کرده است؟ هیچ تناسبی بین این‌ها وجود ندارد. من نمی‌خواهم جسارت کنم اما شرایط پیش‌روی حوزه اجتماعی خوب نیست، وقتی خانمی برای تامین معیشت خودش کنار خیابان می‌ایستد و چانه می‌زند، ما همگی باید خون گریه کنیم، کشوری با این همه امکانات بالفعل و بالقوه این حق مردمش نیست.»
او ادامه داد: «در حوزه کودکان کار، آسیب‌پذیر و کودکان بدون سرپرست در بودجه رشد تقریباً ۳۰درصدی داشتیم. بازهم چنین رشدی در بودجه منطقی نیست، این میزان رشد پاسخگوی قانون جدید حمایت از کوکان و نوجوانان نخواهد بود. بهزیستی با این بودجه در اجرای قوانین حمایت از کودکان آسیب‌پذیر نمی‌تواند موفق باشد.»
موسوی‌چلک با اشاره به سهم سازمان‌های حمایتی از بودجه بیان کرد: «درکل حوزه رفاه اجتماعی،حمایتی و توانبخشی سه سازمان بیشتر نیستند؛ کمیته امداد، بهزیستی و بنیاد شهید و امور ایثارگران، بر اساس لایحه بودجه۱۴۰۰ در بین این سه دستگاه کمترین رشد بودجه با ۲۵درصد مربوط به بهزیستی است. کمیته امداد ۲۸درصد رشد داشته با این توضیح که بهزیستی بخش اقتصادی ندارد که در طول سال درآمد بیشتری داشته باشد، اما کمیته امداد بخش اقتصادی و بخش بین‌المللی دارد و طبق اساسنامه، کمیته امداد می‌تواند فعالیت اقتصادی داشته باشد، اما بهزیستی چنین امکانی را ندارد. همچنین بنیاد شهید درلایحه بودجه ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل ۶۰درصد رشد بودجه دارد. این درحالی است که باید بیشترین رشد به بهزیستی داده می‌شد، چراکه بهزیستی درآمد دیگری ندارد.»

ناامیدی به بودجه ۱۴۰۰

عضو انجمن مددکاران اجتماعی ایران ضمن انتقاد به بودجه آسیب‌های اجتماعی در سال ۱۴۰۰ بیان کرد: «با توجه به چشم‌اندازی که در حوزه اجتماعی پیش‌روی ما هست، یعنی مثلاً ما می‌دانیم که عوارض کرونا بیشتر به سمت سازمان‌های اجتماعی خواهد بود، وقتی به این بودجه‌ها نگاه می‌کنم تنم می‌لرزد. شما درنظر بگیرید وقتی بهزیستی اعلام می‌کند ۵۰درصد از کسانی که در ۶ماه اول سال تحویل بهزیستی داده می‌شوند با حکم قضایی است(خانواده‌ها چون توان نگهداری اعضای خانواده خود را ندارند با حکم قضایی آن‌ها را تحویل بهزیستی می‌دهند) یعنی خانواده به استیصال رسیده است.» موسوی‌چلک ادامه داد: «از طرفی این واقعیت را هم قبول کنیم بخش خصوصی در حوزه حمایت‌های اجتماعی سال آینده زمین‌گیر خواهد شد، نباید به مشارکت‌های مردمی هم دل بست، حال اقتصاد خود مردم خوب نیست، بنابراین مسئولیت اجتماعی آن‌گونه که ما انتظار داریم نمی‌تواند خلاء بودجه را پر کند، البته امیدوارم تحلیل من اشتباه باشد اما سال آینده بخش خصوصی حمایت‌های اجتماعی دچار مشکل جدی خواهد شد، بنابراین یا تعطیل می‌کنند یا از کیفیت خدمات کم می‌کنند.»
او در پایان گفت: «ممکن است دولت دربرابر این بودجه بگوید درآمدهای من به‌دلیل تحریم محدود است، من هم شکی دراین باره ندارم، اما یادمان باشد از کجا داریم می‌زنیم(صرفه‌جویی می‌کنیم)، بودجه را از جایی می‌زنیم که بارها از همین نقطه آسیب دیدیم. اعتراض سال ۹۶ برای کسانی بود که دغدغه معیشت روزانه داشتند. در همین دوران کرونا که نیاز به قرنطینه هست، مردم می‌گویند چون درامدی نداریم مجبور هستیم از خانه خارج شویم، بنابراین ادامه این روند شرایط را سخت‌تر می‌کند. عدم توجه به‌این حوزه‌ای هست که نارضایتی را افزایش می‌دهد و طبیعتا می‌تواند نگرانی‌هایی ایجاد کند.»

به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet