شوک به بازار
عمیق‌تر شدن درهٔ عظیم میان فقر و ثروت و پدید آمدن قشر وسیعی از حاشیه نشینان شهرها در کنار میلیونها کارگر بیکار، تأثیرهایی مهم بر بافت اجتماعی میهن ما بر جای گذاشته است…….
دکتر احمد سلطانی: تداوم تنش‌های منطقه و تعیین نرخ ۱۷هزار و ۵۰۰ تومانی برای ارز دولتی، باعث رشد قیمت‌ها می‌شود دکتر بهاءالدین هاشمی: چندنرخی شدن ارز، باعث ایجاد رانت می‌شود
چند هفته است که تنش‌ها در خاورمیانه بالاگرفته است. از یک‌سو ناو یواس‌اس نیمیتز که قرار بود از منطقه خاورمیانه برود، همچنان در منطقه ماند. از سوی دیگر روز دوشنبه سپاه پاسداران در آستانه سفر قائم‌مقام وزیر خارجه کره‌جنوبی به تهران، یک فروند نفتکش این کشور را که حامل ۷ هزار و ۲۰۰ تن اتانول بود، به دلیل ایجاد آلودگی زیست‌محیطی در آب‌های خلیج‌فارس توقیف کرد. همچنین سخنگوی دولت و سخنگوی سازمان انرژی اتمی اعلام کردند که در راستای اجرای مصوبه مجلس با عنوان «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران»، فرآیند غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم به‌طور رسمی آغازشده است. این اتفاقات واکنش‌هایی به دنبال داشت و سبب شد به بازارها شوک وارد شود. البته تعیین نرخ ۱۷هزار و ۵۰۰ تومانی در بودجه به‌عنوان نرخ تسعیر ارز از سوی کمیسیون تلفیق مجلس نیز بر بازارها بی‌تاثیر نبود. قیمت فروش دلار آمریکا در معاملات روز سه‌شنبه بازار آزاد تهران بار دیگر از مرز ۲۶ هزار تومان فراتر رفت و به بالاترین رقم در یک ماه گذشته رسید. در بازار طلای تهران نیز هم‌زمان با افزایش قیمت جهانی طلا و رشد نرخ آزاد ارز، قیمت هر قطعه سکه تمام بهار آزادی با ۲۰۰ هزار تومان رشد به ۱۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان رسید. شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران نیز روز سه‌شنبه بیش از ۲۴ هزار واحد افت کرد و به یک‌میلیون و ۳۵۰ هزار و ۲۱۱ واحد رسید. دراین‌ارتباط ستاره صبح در گفت‌وگو با دو کارشناس و تحلیلگر اقتصادی، به بررسی نقش و تأثیر تحولات اخیر بر بازارها پرداخت که در ادامه می‌خوانید.
ادامه روند صعودی نرخ آزاد ارز که از روز شنبه گذشته آغازشده بود، موجب شد تا بهای فروش دلار روز سه‌شنبه تا ۲۶ هزار و ۱۵۰ تومان افزایش یابد و به بالاترین رقم از ۲۰ آذرماه گذشته تاکنون برسد. هم‌زمان هر یورو نیز در بازار آزاد تهران ۳۲ هزار و ۱۰۰ تومان معامله شد که نرخی بی‌سابقه در ۵۳ روز گذشته به شمار می‌رود. البته بخشی از صعود بیشتر نرخ یورو در برابر دلار آمریکا متأثر از ادامه تضعیف نرخ برابری دلار در مقابل یورو طی مبادلات روزهای اخیر بازارهای جهانی ارز است؛ به‌طوری‌که ارزش دلار در مقابل یورو به پایین‌ترین حد از آوریل سال ۲۰۱۸ رسیده است. در حال حاضر، هر یورو در برابر ۱.۲۲۸۹ دلار آمریکا مبادله می‌شود. قیمت جهانی طلا نیز تحت تأثیر افت نرخ برابری دلار آمریکا و افزایش شیوع ویروس کرونا در اروپا و آمریکا و نیز تشدید تنش‌ها در خاورمیانه طی معاملات روز سه‌شنبه ۵ دلار دیگر افزایش یافت و به هزار و ۹۴۷ دلار رسید؛ نرخی که از اوایل نوامبر گذشته تاکنون بی‌سابقه بوده است. در بازار طلای تهران نیز هم‌زمان با افزایش قیمت جهانی طلا و رشد نرخ آزاد ارز، قیمت هر قطعه تمام سکه طلا با ۲۰۰ هزار تومان رشد به ۱۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان رسید و هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز نزدیک به ۲۰ هزار تومان گران شد و بیش از یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تومان مبادله شد. شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران نیز روز سه‌شنبه بیش از ۲۴ هزار واحد کاهش یافت و به یک‌میلیون و ۳۵۰ هزار و ۲۱۱ واحد رسید.
پالس مجلس به بازار ارز
دکتر احمد سلطانی، اقتصاددان در گفت‌وگو با خبرنگار ستاره صبح درباره دلایل افزایش نرخ ارز در بازارها گفت: «قیمت دلار در حالی در بازار داخلی حرکتی صعودی را تجربه کرده که ارزش شاخص دلار در جهان ۷ تا ۱۰ درصد در برابر ارزهای دیگر کاهش‌یافته است. دلیل این افزایش قیمت به تنش‌های اخیر درمنطقه از جمله توقیف نفتکش کره‌جنوبی و آغاز غنی‌سازی ۲۰درصدی و همچنین پالس مجلس به بازار ارز بازمی‌گردد. مجلس می‌خواهد قیمت ارز را بیش از ۴ برابر کند که طبیعی است قیمت دلار در بازار آزاد هم بالا رود. مجلس این پالس را می‌دهد که ما قرار است قیمت دلار را بیش از ۴ برابر سه سال گذشته به‌صورت رسمی و در بودجه وارد کنیم. درعین‌حال هیچ چشم‌اندازی هم ارائه نمی‌دهد. پس افزایش نرخ در بازار آزاد طبیعی است. این در حالی است که واردات به‌شدت کاهش‌یافته و تراز تجاری صادرات غیرنفتی و واردات حدود یک میلیارد دلار مثبت شده است. بنابراین در تنگنای ارزی قرار نداریم. این موضوع سه علت می‌تواند داشته باشد. نخست اینکه تقاضای مردم کاهش‌یافته است؛ اکثر مردم در تأمین مایحتاج زندگی خود مانده‌اند و ازدواج‌ها کاهش‌یافته و کمتر کسی لوازم‌خانگی می‌خرد. دوم اینکه واردات خودرو ممنوع شده است و دیگر نیازی به استفاده از ارز برای واردات خودرو نیست. سوم اینکه ارزش نقدینگی بسیار کاهش‌یافته است؛ ارزش نقدینگی کشور حدود ۱۰ میلیارد دلار یعنی کمتر از نصف دو سال پیش است. به عبارتی کمتر از نصف میانگین ۱۰ سال پیش است. در این میان به دلیل روی کارآمدن «بایدن» چشم‌انداز تحریم‌های ایران کمی امیدوارکننده‌تر شده است.»
چشم‌انداز بازار در ماه‌های آتی
این تحلیلگر برجسته اقتصادی در ادامه دلایل عدم کاهش قیمت ارز را این‌گونه عنوان کرد: «دلیل اینکه دلار از این کانال پایین نمی‌آید، این است که سرمایه دارد به‌صورت کالا از کشور خارج می‌شود. از طرفی بانک مرکزی مجوز داده که بخشی از این ارزها برنگردد. عده زیادی هم دارند دلار را به‌صورت کالا از کشور خارج می‌کنند و ارز آن برنمی‌گردد. اگر ارز برگردد و صادرات برقرار باشد، قیمت‌ها پایین می‌آید. در این میان جولان کارت‌های تقلبی نمایان است. بسیاری از افراد باکارت جعلی و تقلبی بازرگانی کالا وارد می‌کنند. در این راستا اتاق بازرگانی باید پاسخگو باشد؛ ولی نیست. آن‌کسی که کارت به اسم اوست را نمی‌توان دستگیر کرد؛ ولی جنس آن‌که واردشده و از گمرک به انبار کسی که پشت‌صحنه بوده، رفته است؛ چرا هیچ برخوردی با او نمی‌کنند؟ همه این‌ها مدیریت‌شده است و با هماهنگی صورت می‌گیرد. چند سال است که می‌گوییم جلوی صدور کارت‌های جعلی بازرگانی باید گرفته شود اما هنوز هم ادامه دارد؛ چرا هیچ‌کس با آن مقابله نمی‌کند؟ چون پشت آن منافعی کسانی در میان است و یک عده‌ای می‌خواهند تجارت سیاه کنند. یک عده می‌خواهند تخلف گمرکی کنند. یک عده می‌خواهند مالیات ندهند. یک عده می‌خواهند ارز را گران بفروشند و یک عده می‌خواهند سودهای کلان ببرند. به‌هرحال در مورد چشم‌انداز قیمت دلار در ماه‌های آتی می‌توان گفت احتمال کاهش قیمت دلار بیشتر از این است که قیمت بالا برود.»
تأثیر ارز ۱۷ هزارتومانی
دکتر بهاءالدین هاشمی، کارشناس اقتصادی و تحلیلگر بانکی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ستاره صبح بابیان اینکه قیمت بازار بر مبنای عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، گفت: «افزایش قیمت ارز ترجیحی روی قیمت کالاها اثر می‌گذارد. البته این را می‌دانیم که کالاهای با ارز ۴۲۰۰ تومانی به دست مردم نمی‌رسید اما بااین‌حال با این اتفاق قیمت کالاها افزایش خواهد یافت. اگر فقط ارز ۴۲۰۰ تومانی جای خود به نرخ جدید بدهد، همچنان سیاست چند نرخی وجود دارد و رسماً چیزی تغییر نکرده است چراکه فاصله بین ارز ۱۷ هزارتومانی تا ۲۶ تومانی بازار بازهم برای فرصت‌طلبان رانت ایجاد می‌کند. وقتی عده‌ای فرصت‌طلب ارز رانتی می‌گیرند، سعی می‌کنند قیمت بازار آزاد را بالاتر ببرند تا بتوانند از این فاصله استفاده بیشتری برای سودجویی کنند. بنابراین اگر نرخ ارز در بازار آزاد کاهش یابد، حتی ممکن است تغییر قیمت ارز ترجیحی مقداری قیمت بازار آزاد را کاهش دهد. علتش هم این است که تقاضا برای ارز ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومانی به‌اندازه ارز ۴۲۰۰ تومانی نیست چون تجارت با این ارز به‌اندازه سابق مزیت ندارد.»
ستاره صبح
به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet
