محرمانه‌های خودکشی دانش‌آموزان کنکوری
در سال‌های گذشته هیچ‌وقت اطلاعات و آمارهای دقیقی از خودکشی دانش‌آموزان پشت‌کنکور اعلام نشده است، مواردی هم که رسانه‌ای می‌شود به‌قدری در آن تردید وجود دارد که درنهایت کسی نمی‌داند آیا آن دانش‌آموز واقعاً به‌خاطر کنکور خودکشی کرده یا نه، اما حالا وزیر سابق آموزش‌وپرورش در یک نشست مجازی اعلام کرده که گزارش‌های محرمانه‌ای از خودکشی داوطلبان کنکور وجود دارد که نشان می‌دهد آن‌ها به دلایلی مانند استرس و نگرانی دست به این اقدام زده‌اند……
سیدمحمد بطحایی، در کارگاه تعاملی سیاستگذاری کودکان و نوجوانان با موضوع «نقد و بررسی نظام آموزشی کنکور محور» گفته که «وقتی تنها راه آینده بچه‌ها را جلویشان می‌گذاریم و می‌گوییم فقط می‌توانی آینده خود را در این رشته‌ها تضمین کنی، معلوم است که میلیون‌ها نفر رقابت می‌کنند برای این‌که از فیلتر کنکور بگذرند و وارد فلان رشته شوند، در سال‌های گذشته در بولتن‌های محرمانه اخباری از خودکشی ده‌ها نفر از داوطلبان کنکور داشتیم که به‌علت شکست، سرکوب و تحقیر در خانواده این کار را انجام داده بودند. برخی داوطلبان واقعا آینده دردناکی را از حیث ویژگی‌های روان‌شناختی باید به خاطر شکستی که در کنکور خورده‌اند، متحمل شوند.»
درهمین رابطه محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس آموزش به روزنامه همدلی می‌گوید: «یک زمانی عده‌ای گفتند آمارهای آسیب‌های اجتماعی را منتشر نکنیم، اما وقتی این آمارها منتشر نشود ما از کجا بدانیم بیماری اجتماعی ما کجا است، با همین آمارها هست که پژوهش‌گران و روزنامه‌نگاران مسائل را پیگیری و بررسی می‌کنند، بیماری اجتماعی را معرفی می‌کنند و زمینه‌های رفع آسیب‌های اجتماعی را فراهم می‌کنند.»
وی ادامه می‌دهد: «چرا آمارها باید محرمانه باشد، من به‌عنوان یک پدر چرا نباید از آمارهای مربوط به خودکشی بچه‌ها ناشی از استرس و نگرانی کنکور مطلع باشم، که اگر مطلع باشم من تلاش می‌کنم فشار را از روی دوش فرزندم بردارم، منِ معلم اگر این آمارها را بدانم کارهای فرهنگی بهتری برای دانش‌آموزانم می‌توانم انجام دهم که چنین اتفاقی برای کسی نیفتد.»
آن‌طورکه ایسنا گزارش داده، بطحایی در این نشست به‌وجود برخی منافع در عدم حذف کنکور اشاره کرده و یادآور شده که درخصوص ادامه فعالیت‌های موسسات کنکور تعارض منافع وجود دارد که برای رفع کردن آن نیازمند قانون هستیم. دراین‌باره وزیر سابق آموزش‌وپرورش گفته که «در دوره وزارتم بارها در مجلس گفتم به عنوان وزیر می‌توانم بخشنامه بزنم که مدیرکل اجازه ندارد مدرسه غیردولتی داشته باشد، اما یک بخشنامه است و با رفتن بنده و کاهش مراقبت‌ها دوباره تکرار می‌شود.»
به‌هر صورت برخوردار شدن از منافع مالی چیزی نیست که گروهی بتوانند به‌راحتی از آن بگذرند، ازهمین روی نیاز به قوانین سختگیرانه احساس می‌شود، درغیر این‌صورت گروه‌های برخوردار از هیچ راهی برای پیش‌برد اهداف خود دست برنمی‌دارند، چیزی‌که نیک‌نژاد در ادامه گفت‌وگوی خود با همدلی به آن اشاره می‌کند: «روند تغییرات اجتماعی به‌ویژه در چند سال اخیر فضا را برای حذف کنکور آماده کرده است، اما بخشی از مسئله عدم حذف کنکور به تعارض منافع در داخل و خارج از آموزش‌وپرورش و بخش دیگر آن به مسائل فرهنگی گره خورده است.»
این کارشناس آموزش ادامه می‌دهد: «مانند هرجای دیگر وقتی تعارض منافع وجود داشته باشد، اجازه حذف کنکور را نمی‌دهند. شاید ما جدی‌تر از آقای بطحایی در حذف کنکور و برخی آزمون‌های دیگر که مشکلات زیادی را برای خانواده‌ها و بچه‌ها ایجاد می‌کند نداشتیم، اما نتوانست دوام بیاورد. یعنی گاهی یکسری فشارها از سوی یکسری نیروها وارد می‌شود که کسی فکرش را هم نمی‌کند.»
وی بیان می‌کند: «در یک مورد قبل‌تر باتوجه به ساختار آموزشی کشورهای پیشرو در زمینه آموزش مانند فنلاند و البته باتوجه به پژوهش‌های بی‌شماری که نشان می‌دهند تکلیفِ زیاد اثر منفی روی رفتار دانش‌آموزان می‌گذارد، تصمیم گرفته شد مشق شب را حذف کنند، اما در واکنش به این تصمیم، مجموعه‌ای از صاحب امتیازهای کتاب‌های آموزشی به دیدار روحانیون رفتند و آن‌ها را قانع کردند که چنین تصمیمی (حذف مشق شب) سبب انحراف بچه‌ها می‌شود، چراکه به آن‌ها گفته بودند اگر مشق شب حذف شود بچه‌ها بیشتر به فضای مجازی سرک می‌کشند.»
نیک‌نژاد عنوان می‌کند: «در کنار این مسائل فرهنگی، مسئله کنکور با یکسری از اعداد و ارقام باور نکردنی به‌لحاظ ریالی گره خورده است. برخی مواقع این کتاب‌های کمک آموزشی برای موسسات کنکور تا دو یا سه هزار میلیارد تومان برای بعضی‌ها در سال درآمد دارد، عددکمی نیست که بشود از آن گذشت. بنابراین تعارض منافع در چنین شرایطی تاثیر زیادی دارد. بخش زیادی از مدیران ما در لایه‌های میانی آموزش‌وپرورش خودشان صاحب مدرسه و عضو هیأت مدیره‌های موسسات چاپ کتاب‌های آموزشی هستند. گاهی هم این مدیران را عضو این هیأت مدیره‌ها می‌کنند که بعداً در مواقعی که نیاز می‌شود از آن‌ها استفاده کنند.»
از این روی به‌نظر می‌رسد چالش‌های جدی برای حذف کنکور والبته کاهش آسیب‌های احتمالی آن وجود دارد. چالش‌هایی که علاوه بر اقدامات آموزش‌وپرورش نیاز به یک همکاری بین دستگاهی دارد تا با قدرت بیشتری هدف نهایی حذف کنکور محقق شود. هدفی که سال‌ها در حال خاک خوردن است و دولت پشت دولت، و مجلس پشت مجلس از آن عبور منفعلانه دارند، با اشاره به‌همین مسئله روز گذشته، عباس سلطانیان، مدیرکل دفتر آموزش متوسطه نظری وزارت آموزش و پرورش به ایلنا گفته که «در مصوبه سال ۸۶ شورای سنجش، ماده‌ای مبنی بر این‌که وضعیت کنکور به این شکلی که اکنون در حال اجرا است، باید حذف شود انجام شد، بعدها در تجدیدنظری که سال ۹۲ انجام شد این ماده حذف و این بحث مطرح شد که به‌تدریج باید سهم سوابق تحصیلی دانش‌آموزان افزایش پیدا کند و تاثیرگذاری خود کنکور را کم کنیم، چرا که در یک جلسه ۴ ساعت دانش‌آموز با استرس خیلی بالا آزمون می‌دهد.»
از این روی درخصوص تلاش‌ها برای حذف کنکور و راهکارهای احتمال آن، محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس آموزش به روزنامه همدلی می‌گوید: «راهکار اول این است که منافع مالی موجود برای برگزاری کنکور حذف شود. اما درخصوص نحوه ارزشیابی و سنجش دانش‌آموزان برای ورود به دانشگاه باید گفت که راهکار و نقشه اولیه درباره حذف کنکور را چندین سال قبل مطرح کردند، یعنی حذف گام‌به‌گام کنکور، اگر آن روزها این رانت‌ها و تعارض منافع نبود الان دیگر کنکوری وجود نداشت.»
او ادامه می‌دهد: «طبق طرح اولیه قرار بود سه سال اول دبیرستان را به‌شکل امتحان نهایی برگزار کنند و بعد امتیازی که بچه‌ها در یک روند سه ساله کسب می‌کنند، نمره آن‌ها باشد برای این‌که بتوانند به دانشگاه جذب شوند. البته انتقادهایی هم بود که می‌گفتند با این طرح انگار که ۴ساعت کنکور را تقسیم می‌کنید به سه سال، اما حداقل با این روش این استرس کنکور حذف می‌شد که سبب حوادث ناخوشایند خودکشی هم می‌شود، بعد هم این اتفاق که یک نفر در ۴ساعت سرنوشتش مشخص شود حذف می‌شد، و حداقل این اتفاق در سه سال می‌افتاد و با برنامه‌ریزی راحت‌تر می‌شد استرس و نگرانی بچه‌ها را حذف کرد. اما امروز بعضی از خانواده‌ها از پیش دبستانی دارند فرزندشان را برای کنکور ۱۲سال بعدآماده می‌کنند.»
این کارشناس آموزش در پایان یادآور می‌شود: «در آن طرح اولیه پیش‌بینی شده بود که مثلاً ۴۰دانشگاه داریم که سطح اول هستند و رقابت در آن‌ها زیاد است، برنامه این بود که مانند کشورهای پیشرو خودِ دانشگاه‌ها برای رشته‌های تحصیلی خودشان امتحان ورودی برگزار کنند. یعنی اگر کسی دوست دارد در دانشگاه شریف فلان رشته برود، در آزمون ورودی دانشگاه شریف شرکت می‌کرد، دیگر مانند کنکور امروز یکی دومیلیون نفر درگیر دانشگاه شریف نمی‌‌شدند، بلکه فقط کسی که خودش معتقد است در سطح دانشگاه شریف هست، در آزمون دانشگاه شرکت می‌کرد. اما متاسفانه رانت‌ها و تعارض منافع اصلاً اجازه نداد که این طرح اجرا شود، دولت‌ها، مجلس‌ها و وزرای متفاوت می‌آیند و می‌روند، اما کنکور همچنان سرجایش هست و تکانی نمی‌خورد.»
همدلی
به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet
