نگرانی اروپا، بی تفاوتی ایران؛ در انتظار بایدن

ایران در توافق هسته‌ای وین، متعهد شده که برای ۱۵ سال، تحقیق و توسعه در زمینه متالورژی اورانیوم انجام ندهد و اورانیوم فلزی تولید نکند. اورانیوم فلزی در تولید بمب اتم کاربرد دارد.

مقامات جمهوری اسلامی، چهارشنبه ۱۳ ژانویه به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع دادند که روند تحقیق و توسعه برای تولید اورانیوم فلزی را برای سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران شروع کرده‌اند.

بر همین اساس وزیران خارجه آلمان فرانسه و بریتانیا روز شنبه ۱۶ ژانویه طی بیانیه‌ای از شروع این روند ابراز نگرانی شدید کرده‌اند.

در این بیانیه با  تاکید بر این که اورانیوم فلزی مصارف نظامی بالقوه دارد، از ایران خواسته شده که به تعهدات مندرج در برجام بازگردد. این بیانیه هشدار می‌دهد که ایران «کاربرد غیرنظامی موجه برای تولید اورانیوم فلزی» ندارد.

این بیانیه هشدار می‌دهد که تولید فلز اورانیوم در عوض می‌تواند کاربرد قابل توجه نظامی داشته باشد.

رافائل گروسی، مدیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، سه روز قبل تایید کرد که ایران فعالیت تحقیق و توسعه برای تولید اورانیوم فلزی را تحت عنوان سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران شروع کرده است. مقامات جمهوری اسلامی در نامه به آژانس گفته‌اند که این اقدام برای بهبود سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران است.

رویترز نیز با استناد به گزارش محرمانه آژانس در این زمینه، خبر داد که ایران درصدد تولید اورانیوم فلزی با استفازه از اورانیوم طبیعی است تا آن را به سوخت ۲۰درصدی مورد نیاز رآکتور تهران تبدیل کند.

جمهوری اسلامی در واکنش به خروج یک جانبه آمریکا از توافق هسته‌ای و بازگشت تحریم‌ها در دولت ترامپ، تعهدات خود در برجام را مرحله به مرحله نقض کرده است. در تازه‌ترین اقدام، ایران از نصب سانتریفوژهای پیشرفته و ازسرگیری تولید اورانیوم ۲۰درصدی خبر داد. مجلس این کشور نیز طرح”اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها” را تصویب کرده که دولت را به کاهش تعهدات باقیمانده ملزم می‌سازد.

ایران در حالی تولید اورانیوم فلزی را شروع کرده که چند روزی بیشتر به روی کار آمدن دولت جدید آمریکا نمانده است. جو بایدن رئیس جمهور منتخب ایالات متحده نسبت به مذاکره با ایران ابراز امیدواری کرده است.

نگرانی اروپایی از تولید اورانیوم فلزی، بی‌تفاوتی ایران

این اتفاقات در حالی در واشنگتن در حال رخ دادن است که اقدامات ایران هر روز با انتقادهای بیشتری از سوی کشورهای اروپایی همراه می‌شود. روز شنبه ۱۶ ژانویه سه کشور تروئیکای اروپایی در بیانیه‌ای از تولید اورانیوم فلزی توسط ایران ابراز نگرانی کردند و از تهران خواستند هرچه سریعتر به تعهداتش در برجام بازگردد.

بیانیه بریتانیا، فرانسه و آلمان در واکنش به اقدام ایران در راستای تولید اورانیوم فلزی با استفاده از اورانیوم طبیعی صورت گرفته است. ایران می‌گوید پیشتر این موضوع را به اطلاع آژانس رسانده و این اقدامات در راستای فعالیت‌های تحقیق و توسعه برای طراحی نوع ارتقا یافته سوخت یک رآکتور تحقیقاتی در تهران صورت می‌گیرد.

این در حالی است که کشورهای اروپایی اقدام‌های ایران را غیرسازنده می‌دانند. تروئیکای اروپایی در بیانیه روز شنبه خود تاکید می‌کند: « ایران بر اساس برنامه جامع اقدام مشترک متعهد است که به مدت ۱۵ سال درگیر تولید اورانیوم فلزی و فعالیت‌های تحقیق و توسعه در این زمینه نشود.»
افزایش قدرت چانه‌زنی در آستانه مذاکرات احتمالی

در سوی مقابل ناظران سیاسی در ایران بر این باورند پس از تجربیات سالهای اخیر به ویژه پس از خروج ترامپ از برجام، این ایالات متحده آمریکا است که طرف اصلی ایران خواهد بود، نه اتحادیه اروپا.

در همین زمینه با توجه به وعده‌های جو بایدن برای بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران، (البته به شرط بازگشت ایران به تعهدات خود در برجام)، به نظر می‌رسد ایران تلاش دارد کارت‌های بازی خود را برای فردای احتمالی مذاکرات افزایش دهد. از سرگیری غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصد و شدت بخشیدن یک‌باره کاهش محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران در همین چارچوب تحلیل و ارزیابی می‌شود. به عبارت دیگر ایران این تصویر را در ذهن دارد با توجه به حجم گسترده‌ای از تحریم‌هایی که در چهار سال اخیر از سوی دونالد ترامپ علیه ایران فعال شده، اگر بخواهد پای میز مذاکره با دولت بایدن جایگاه نسبتا برابرتری داشته باشد، باید فضای مانور بیشتری در اختیار داشته باشد و قدرت چانه‌زنی خود را افزایش دهد. این فضای مانور و قدرت چانه‌زنی از دید رهبران ایران احتمالا می‌تواند با سرعت بخشیدن یکباره به روند پیشرفت برنامه هسته‌ای حاصل شود.

از سوی دیگر رهبران ایران در هفته‌های اخیر هشدار داده‌اند تا زمانی که تحریم‌های اصلی آمریکا علیه تهران لغو نشود، ایران هم به تعهدات برجامی خود باز نخواهد گشت. برخی از شخصیت‌های سیاسی اصولگرا در ایران ابراز نگرانی کرده‌اند که دولت جو بایدن تلاش خواهد کرد با کنار گذاشتن تحریم‌های کم اهمیت‌تر ایران را به اجرای دوباره تعهداتش در برجام تشویق کند و از این طریق تحریم‌های اساسی‌تر همچون نفتی و بانکی را فعال نگه دارد.

مجموعه این شرایط و البته تقویت عنصر «بی‌اعتمادی» که در چهار سال اخیر بیش از همیشه بر نگاه ایران به ایالات متحده سایه افکنده، چشم‌انداز پیش‌رو برای احیای توافقی که چند سالی است با تنفس مصنوعی ادامه حیات می‌دهد را دشوارتر کرده است.

با این وجود احتمالا کمتر ناظر سیاسی با این انگاره مخالف باشد که در پنجمین سالگرد اجرایی شدن برجام، امیدها برای باقی ماندن توافقی جهانی بر سر برنامه هسته‌ای ایران بسیار بیشتر از چهارمین سالگرد آن است.

به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet