زنان پیشگام، طوبی آزموده

طوبا آزموده مؤسس دبستان ناموس و نیز نخستین دبیرستان دخترانه در تهران، از پیشگامان جنبش زنان در ایران بود.

سعادت پیرانی- گروه مطالعات زنان: ایران را حدود دویست سال پیش تصور کنید. سال ۱۲۳۱ دارالفنون تاسیس شده‌است، اولین تلاش‌ها برای سبک جدید آموزش با وجود مخالفت سنت‌گرایان، در حال شکل‌گیری است. هنوز در نگاه عموم جامعه، خروج دختران از خانه قابل قبول نیست. «دختران» در مقابل «پسران» به دلیل عدم امکان و توانایی نان‌آوری، از ارزش ‌سواد‌آموزی کم‌تری برخوردارند. در این شرایط، طوبی آزموده در سال ۱۲۸۲ مدرسه دخترانه «پرورش» را در خانه‌اش دایر می‌کند، اما پس از چهار روز با هجوم ماموران دولتی مدرسه تعطیل می‌شود.

سپس در همان سالی که جنبش مشروطه به پیروزی می‌رسد یعنی سال ۱۲۸۵، بی‌بی خانم استرآبادی مدرسه «دوشیزگان» را در خانه‌اش به‌پا می‌کند، طوبی آزموده برای تدریس نزد او می‌رود، ولی بی‌بی به دلیل تعداد کم شاگردان و عدم توانایی پرداخت دستمزد نمی‌تواند او را بپذیرد. یک سال بعد (۱۲۸۶) و در شرایطی که هنوز کسی خانه‌اش را برای مدرسه اجاره نمی‌دهد، چون عامه جامعه آن را مرکز بی‌عفتی و موجب فساد دختران می‌دانند، طوبی آزموده در منزل شخصی خود در سنگلج تهران مدرسه دخترانه «ناموس» را تاسیس می‌کند.

چند سال بعد مدرسه به خیابان فرمانفرما و پس از آن، شاهپور (حافظ فعلی، نزدیک چهارراه حسن‌آباد) منتقل می‌شود. تدبیر و استقامت طوبی آزموده در کنار حمایت میرزا حسن رشدیه (بنیان‌گذار آموزش نوین در ایران) سبب می‌شود، پس از گذشت هشت سال، شش مدرسه دیگر تاسیس کند و ۳۴۷۴ دانش‌آموز دختر را تحت آموزش قرار دهد. در حالی که اولین مدرسه دولتی دخترانه سال ۱۲۹۷ تاسیس می‌شود.

طوبی آزموده، سال ۱۲۵۷ در تهران به دنیا آمد. پدرش میرزا حسن خان سرتیپ فردی باسواد و فرهنگ دوست بود و مقدمات علم آموزی دخترش را در منزل فراهم ‌کرد. هنگامی که در چهارده سالگی با عبدالحسین میرپنج ازدواج کرد، ادامه تحصیل را متوقف نکرد و کماکان در منزل زبان و ادبیات فارسی، فرانسه و عربی را آموخت. عمر این پیوند کوتاه بود و فرزندی نداشت. پس از تاسیس مدارس همواره از درآمد شهریه دانش‌آموزان ثروتمند، امکان تحصیل دانش‌آموزان کم‌بضاعت را فراهم می‌کرد. مدارس دخترانه را تا دوره دبیرستان ارتقا داد و سال ۱۳۰۷ اولین گروه از فارغ‌التحصیلان دیپلم گرفتند. همچنین کلاس‌های اکابر را برای جذب زنان مسن‌تر دایر کرد.

طوبی آزموده، اول مهر ۱۳۱۵ شمسی در سن ۵۸ سالگی در تهران درگذشت. بعد از او مدرسه «ناموس» تا سال‌ها توسط طوبی مشکات نفیسی مدیریت شد و در سال ۱۳۱۹ به ‌وزارت فرهنگ واگذار شد. مدرسه بعدها به دبیرستان «شهناز» تغییر نام داد. طوبی آزموده در طول حیاتش برای آموزش دختران ایران از هیچ تلاشی فروگذار نکرد.

به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet