رویکرد فمینیستی به مسئله فلسطین
نشست رویکرد فمینیستی به مسئله فلسطین، شامگاه دوم خرداد در کلاب‌هاوس برگزار شد. در این نشست که با حضور فعالان حقوق زنان در داخل و خارج از ایران برگزار شد، مسئله مشکلات زنان در مناطق جنگ‌زده و زنان فلسطینی به بحث و تبادل نظر گذاشته شد.
سپیده اشرفی
به گزارش کانون زنان ایرانی، سیسیلیا دانستر فعال حقوق بشر که تجربه کار در مناطق جنگی را دارد، اولین سخنران این نشست مجازی بود که در خصوص مشکلات زنان در این مناطق گفت: درگیری‌های جنگی از نظر من کاملا جنسیتی است. تجربه مردان و زنان در این زمینه کاملا متفاوت است. خشونت جنسی در مناطق جنگی قطعا تاثیر بیشتری روی زنان دارند. در حقیقت مساله خشونت خانگی در همه دنیا وجود دارد اما شاید در جوامعی که بیشتر و در طول زمان درگیر جنگ هستند، مشکلات بیشتری وجود داشته باشد.
وی تاکید کرد: رابطه جنسی برای بقا که نوعی تن‌فروشی است ممکن است برای دستیابی به غذا یا امنیت در این مناطق جنگی انجام شود. اگر در ظاهر هم دو طرفه باشد، باز هم یک رابطه متعادل نیست چون یک طرف ناچار به این کار است. زنان در مناطق جنگ‌زده از فرصت‌های اقتصادی و آموزشی و مهارت‌های کمتری برخوردار بوده و نهادهای کمتری هم احتمال حمایت از آنها را دارند. همین مساله باعث می‌شود زنان مجبور به نوعی رابطه شوند که قطعا عادلانه و بر اساس برابری نیست.
چند پرسش درباره وضع زنان در مناطق جنگ‌زده
این فعال حقوق بشر عنوان کرد: من دوست دارم در این نشست چند سوال را مطرح کنم. آیا زنی که در محیط جنگی این خشونت‌ها را تجربه کرده ، می‌تواند از حمایت پزشکی برخوردار شود یا اصلا امکان مطرح کردن این مشکل را خواهد داشت؟ پرسش دیگر این است که آیا زنی که قربانی خشونت شده می‌تواند محرمانه برای دریافت درمان پزشکی مراجعه کند و آیا برای تامین امنیت خود امکان مراجعه به پلیس را دارد و اصلا آیا سیاستگذاران برای او دلسوز خواهند بود؟ حتی باید به این مساله اشاره کرد که آیا زنی که نیاز به بقای خود و فرزندانش دارد، گزینه‌های حمایتی دارد که نخواهد به کار جنسی روی آورد و آیا برای کسب مهارت‌ها امکان دسترسی به منابع را دارد؟
به گفته وی، باید دید امنیت به چه معناست و چه تفاوتی میان امنیت زنان و مردان در مناطق جنگ‌زده وجود دارد. دانستر تاکید کرد: شاید از نظر فیزیکی نیروهای امنیتی در این فضاها وجود داشته باشند تا این امنیت را ایجاد کنند اما همین باعث محدودیت بیشتر در رفت و آمدها شده و در نهایت باعث آزار توسط این افراد می‌شود.
به گفته این فعال حقوق بشر، امنیت انسانی مردم محور است. نیازهای امنیتی انسانی زنان برای فعالیت به مراتب متفاوت از نیازهای امنیتی مردان است. چون فعالیت‌ها، مسئولیت‌ها و تجربه‌هایی که با آن احساس امنیت می‌کنند متفاوت است.
وی عنوان کرد: تجربه من نشان داده که حساسیت‌های جنسیتی در مناطق جنگی نشان می‌دهد که چطور زنان و مردان از هم متفاوت هستند و فرصت‌ها و منابع و البته محدودیت‌های فرهنگی این دو گروه با هم متفاوت است. به همین دلیل زنان باید یکسان و کامل در تمام سطوح برای ایجاد صلح و امنیت پایدار و خدمات امنیتی مشارکت داشته باشند.
دانستر در خصوص وضعیت دیگر گرایش‌های جنسیتی در شرایط جنگی یا مناطقی که با بحران درگیری‌ها روبرو هستند، گفت: تجربه من در ارتباط با مشکلات گرایش‌های دیگر جنسیتی، محدود بوده اما در اسلام‌آباد پاکستان برنامه‌هایی صورت گرفته بود تا گرایش‌های دیگر جنسیتی امکان بیان مشکلات را داشته باشند هرچند که خیلی محدود هستند. برای من جالب است که در جامعه سنتی مثل پاکستان چنین چیزی را می‌دیدم.
فواد فوتی، موسیقیدان فلسطینی از دیگر افرادی بود که در این نشست به بیان دیدگاه‌های خود در خصوص مشکلات زنان فلسطین پرداخت. وی تاکید کرد: ۴۶ سال است که در آمریکا زندگی می‌کنم و در زمان مهاجرت نوجوانی بودم که موسیقی نقطه اتصال من با فلسطین بود. وقتی برای اولین بار بعد از همه این سال‌ها به فلسطین برگشتم، شاهد وضعیت اسف‌بار آنجا بودم. من در کنار زنان قدرتمند بزرگ شدم و فمینیسم از دغدغه‌های من بوده اما این فعالیت‌ها در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ را به فمینیسمی که در این سال‌ها رادیکالیزه شده ترجیح می‌دهم. نقش زنان در اولین انتفاضه نقشی کلیدی بود که در سال‌های ۸۶ تا ۹۲ میلادی به چشم می‌خورد.
وی گفت: هر کسی در برابر اسرائیل بایستد با ارزش است. اما گروه‌های دیگری هستند که زیر پرچم این فعالیت‌ها کار می‌کنند اما شاید به اندازه حماس محبوب نباشند. ما در آمریکا جنبش «زندگی سیاهان مهم است» را داریم. این به معنای بالاتر بودن ارزش زندگی آنها نیست بلکه به معنای اولویت دادن به این افراد است. مساله مهم اما اشغال فلسطین است که تا زمانی که ادامه داشته باشد، تنفر علیه یهودی‌ها و مسائل دیگر هم ادامه دارد.
وقتی ورود مداد و شکلات به فلسطین ممنوع بود
مونا البیومی از نقاشان برجسته مصری و از فعالان حوزه فلسطین هم در ادامه گفت: زنان و کودکان در مناطقی همچون غزه که میزان جمعیت بالاست، رنج بیشتری می‌برند. در عراق هم به دلیل بمباران شیمیایی از این مساله آسیب دیدند.
وی با اشاره به شیوه استفاده از هنر برای بیان اعتراض و اشاره به فعالیت‌های خود و همسرش فواد گفت: من به عنوان نقاش و همسرم به عنوان موسیقیدان از هنر به عنوان ابزاری برای اعتراض استفاده کردیم. موسیقی، شعر و هنرهای تجسمی در دهه ۹۰ به گونه‌ای بود که حتی استفاده از رنگ پرچم فلسطین در هنرها باعث بازداشت بسیاری می‌شد.
البیومی گفت: نقش تحریم‌ها در این رابطه بسیار مخرب بوده و تفاوتی ندارد که علیه کدام کشور صورت گرفته است. در مقطعی واردات مداد و شکلات به فلسطین تحریم شده بود. انگار تنها یک دلیل شیطنت‌آمیز پشت آن بود. زنان در این رابطه به خوبی از خلاقیت خود کمک گرفتند تا این کمبود را جبران کنند. اما به نظرم درگیری اخیر فلسطین متفاوت با دفعات گذشته بوده چرا که خیلی از یهودی‌هایی که خودشان هم صهیونیست هستند نسبت به دولت خود انتقاد دارند و همین مساله باعث ایجاد ترک‌هایی در جامعه اسرائیلی شده است. نکته دیگر این است که یک اتحاد و همبستگی میان سیاه‌پوستان آمریکا و فلسطینی‌ها ایجاد شده که ناشی از محرومیت‌های دو طرف است. قطعا مشکلاتی در حوزه زنان وجود دارد اما زنان ما خیلی قوی هستند.
حق بر خاک همچون حق بر تن
اما از دیگر فعالانی که در این نشست مجازی صحبت کرد، مینو مرتاضی لنگرودی از فعالان حقوق زنان ایران بود. مرتاضی با اشاره به شباهت‌های جنبش‌های رهایی‌بخش فلسطین با جنبش‌های فمینیستی، گفت: تن زنان و تن ساکنان فلسطین تبدیل به یک امر سیاسی شده است. زنان برای حفظ نسل فلسطین و برای خالی نشدن سرزمین از مدنیت، مبارزه می‌کنند. حق تن مثل حق بر خاک، حقوق مشابه دارند. اینها قابل درک هستند و می‌توانند با هم هم‌ذات پنداری کنند آن هم در جهانی مردسالار که امروزه بیشتر سرمایه‌سالار شده است. انکار حق بر تن و خاک، در حقیقت انکار حق امروزی است. حتی اگر انسان‌ها مجبور باشند از سرزمین دور باشند، آرزویش بازگشت به زندگی ایمن در سرزمین مادری است.
وی تاکید کرد: فمینیست‌ها حق به خاک را همچون حق به تن می‌دانند. چون خاک همیشه سوژه جذابی برای تعرض بوده است. خاک همچون تن تنها سرمایه متعلق به بی‌قدرتان است. تنها مزاری است که متجاوزان را به خود می‌کشاند. خاک است که به مردم قدرت می‌دهد. زنان فلسطین که بیشترین سهم را از جنگ و آوارگی می‌بینند حاضرند تحقیر را تحمل کنند اما در خاک خود باشند. آنها می‌دانند که خارج از کشور هم سهمی جدا برایشان نگذاشته‌اند. آنها خوب می‌دانند که فقر در جهان چهره زنانه دارد. زنان در مناطق جنگی دست کم در گروه فرودست جنگ‌زده و نابرابر از نظر طبقاتی قرار می‌گیرند. هیچ فمیسنیت واقعی نیست که متوجه نباشد هستی زنان فلسطین بیشتر از مردان و دیگر زنان آزاد جهان درمعرض نابودی است. ما با این زنان احساس نزدیکی بیشتری نسبت به زنانی داریم که از دنیایی آزاد به جهان ما نگاه می‌کنند.
مرتاضی گفت: اصلی‌ترین وجه اما، ترجیح اخلاق مراقبت به اخلاق منفعت است. چرا کشورهای سرمایه‌داری و ابرقدرت‌ها به عنوان مرکز حقوق بشر هستند؟ مگر اولین اصل، برابری انسان‌ها نیست؟ چرا این برابری نادیده انگاشته می‌شود؟ از طرفی برای قربانیان اردوگاه پناهندگی می‌سازند و از طرفی همزمان به دولت سرکوبگر میلیاردها دلار کمک می‌کنند. مثل کمک آمریکا به اسرائیل که در همین سرکوب اخیر فلسطین ۳۰ میلیارد دلار به دولت اسرائیل کمک شد. به همین خاطر می‌گوییم اخلاق فمینیست‌ها و فلسطینی‌ها، اخلاق مراقبت است. اخلاق مادران است که زخم برمی‌دارند اما رها نمی‌کنند. بقای جهان و فرهنگ رنگین‌کمانی خدمتی است که بی‌قدرتان و زنان فلسطین به دنیا و زنان جهان می‌کنند.
فیروزه مهاجر، استاد دانشگاه و از دیگر فعالان حقوق زن در این نشست تاکید کرد که وقتی درباره زنان فلسطین و جنبش فمینیستی در فلسطین صحبت می‌کنیم، باید دوره‌های مختلف آن را در نظر بگیریم چرا که از هم متفاوت است. او گفت: «انتفاضه ابتدا بر تحرک زنان بسیار تاثیرگذار بود. اخبار آن را حتی درباره Women in Black داشتیم که یک گروه فمینیستی از زنان اسرائیلی مخالف اشغال بودند که روزهای تعطیل لباس سیاه می‌پوشیدند و به میدان‌های شهر می‌رفتند، آنجا می‌ایستادند اما حرفی نمی‌زدند. اینها سی و نه گروه بودند که به الگوی مبارزات زنان نیز تبدیل شدند. این زنان علیه اشغال، پا به پای زنان فلسطینی فعالیت می‌کردند. فمینیست‌هایی نیز بودند که برای زنان زندانی، جلوی زندان‌ها جمع می‌شدند و به طور مثال، به اجرای تئاتر اعتراضی در آنجا می‌پرداختند. در کل، زنان اسرائیلی مخالف اشغال در آن زمان بسیار فعال بودند.»
او از زنانی نیز نام برد که لحاف چهل تکه درست کرده و آن را برای صلح طلبی و اعتراض به اشغال، جلوی کنیسه اصلی بیت‌المقدس برده بودند. به گفته فیروزه مهاجر، انتفاضه اول، نمونه‌ای عالی از مقاومت بدون خشونت زنان را شامل می‌شد.
این نشست مجازی با حضور جمعی از فعالان حوزه زنان از جمله دکتر زهرا تیزرو استاد دانشگاه شرق لندن، آزاده پیمان، پژوهشگر، سپیده جدیری شاعر و فعال حوزه زنان، مریم رحمانی فعال حوزه زنان و مدیر وبسایت «دیگری»، پریسا نصرآبادی فعال سیاسی، طنین عصفوری فعال دانشجویی، البرز حبیبی فعال دانشجویی، آرش چایچی فعال دانشجویی، فرید مرجایی تحلیلگر مسائل سیاسی ایران و جهان و دیگر فعالان ایرانی و فلسطینی برگزار شد.
به کانال صدای مردم در تلگرام بپیوندید
@sedayemardomdotnet
